Welkom op IPI (Israel-Palestina.Info)!

Kijk in de linkerkolom voor achtergrondartikelen,
of ga naar de sectie Actueel voor nieuws, blogs en opinies.

Ratna, Tjalling en Wouter


Het Midden-Oosten Conflict in minder dan 2.000 woorden

Het Israëlisch-Arabische conflict volgde uit de opkomst van het Zionisme als Joods-nationale politieke beweging in de laatste decennia van de 19de eeuw.

Vanaf circa 1880 trokken tienduizenden Joodse migranten uit met name Oost-Europa maar ook uit Jemen naar Palestina, destijds een Ottomaanse provincie. Zij hoopten dat het herscheppen van een eigen thuisland of staat daar een einde zou maken aan het antisemitisme en aan de eeuwenlange vervolging en onderdrukking van de Joden in de diaspora. Het eerste Zionistische congres vond plaats in 1897 in Bazel onder leiding van de Oostenrijkse journalist Theodor Herzl, die in zijn boek “Der Judenstaat” een visioen had geschilderd over een eigen staat voor het Joodse volk, waarin zij een licht onder de naties zouden zijn. Het Zionisme was aanvankelijk grotendeels een seculiere beweging, maar het steunde op de religieuze en culturele band die de meeste Joden al die tijd waren blijven houden met Jeruzalem en het oude land. Veel orthodoxe Joden meenden aanvankelijk dat alleen de Messias hen terug kon leiden naar het ‘Beloofde Land’, maar de toenemende vervolging deed hen uiteindelijk van standpunt veranderen, zeker na de Holocaust.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog veroverde Groot-Brittannië een deel van het Midden-Oosten, waaronder Palestina, op de Ottomanen. De Britten beloofden de Joden in 1917 een ‘Joods nationaal thuis’ in de Balfour declaratie, en kregen later op grond hiervan van de Volkerenbond een mandaat over Palestina toegewezen. Het Mandaatgebied Palestina omvatte aanvankelijk ook het huidige Jordanië, dat hier in 1922 van werd afgesplitst.

jongen met geiten

De Joodse immigratie en landaankopen stuitten op toenemend verzet van de Arabische inwoners van Palestina, die in de jaren ’20 en ’30 verschillende gewelddadige opstanden pleegden tegen de Joden en het Britse bestuur. Tijdens de grote opstand van 1936-1939 vermoordde de clan van de radikale moefti Haj Amin Al Husseini (een Nazi collaborateur die later het Neurenberg tribunaal ontvluchtte) niet alleen honderden Joden, maar een nog groter aantal Palestijnse Arabieren van rivaliserende groepen. De Zionisten richtten zelfverdedigingsorganisaties op als de Hagana en de (radikalere) Irgoen. Deze laatste voerde vanaf 1936 ook vergeldingsaanvallen op Arabieren uit. Onder druk van de Arabieren legden de Britten Joodse immigratie naar Palestina sterk aan banden, nadat voorstellen om het gebied op te delen in 1937 door de Arabieren waren afgewezen. Joodse vluchtelingen uit door Nazi-Duitsland gecontroleerde gebieden konden nu vrijwel nergens meer heen, daar bijna alle andere landen weigerden hen toe te laten. In reactie hierop organiseerden Joodse organisaties illegale immigratie, eiste de Zionistische leiding in 1942 (Biltmore conferentie) een onafhankelijke staat in Palestina om zelf de immigratie te kunnen bepalen, en pleegde de Irgoen aanslagen tegen het Britse bestuur in Palestina.

Na de Tweede Wereldoorlog nam de druk op Groot-Brittannië verder toe om Joodse immigranten – met name de overlevenden van de Holocaust – toe te laten. Door tegenstrijdige eisen en geweld van zowel de Arabieren als de Zionisten werd de situatie onhoudbaar voor de Britten, en gaven zij het mandaat terug aan de Verenigde Naties (opvolger van de Volkerenbond), die in november 1947 een delingsplan voor het gebied aannam, dat wederom door de Joden werd geaccepteerd maar door de Palestijnen en de Arabische landen werd afgewezen. Palestijnse Arabieren vielen daarop Joodse konvooien en gemeenschappen aan en blokkeerden Jeruzalem, waarna de Zionisten verschillende Palestijnse dorpen aanvielen en vernietigden. Een dag na het uitroepen van de staat Israël (op 14 mei 1948) vielen troepen van de Arabische buurlanden het gebied binnen.

16 May 1948 Palestine Post: Israel is Born

Na het sluiten van wapenstilstandsakkoorden in 1949, beheerste Israël 78% van het gebied tussen de Jordaan en de Middellandse Zee, terwijl Jordanië de Westoever en Oost-Jeruzalem had veroverd en Egypte de Gazastrook beheerste. Een meerderheid van de Arabieren was uit het door Israël gecontroleerde gebied gevlucht of verdreven (naar schatting ruim 700.000) en hun dorpen vernietigd, en alle Joodse gemeenschappen in het door de Arabieren gecontroleerde gebied waren verdreven. In de jaren en decennia na de stichting van Israël moesten ook de Joodse minderheden in Arabische landen voor het grootste deel hun land ontvluchten (ongeveer 900.000), waarvan de meesten in Israël, de VS en Frankrijk terecht kwamen. De Joodse vluchtelingen werden allemaal geherhuisvest in hun nieuwe thuislanden, maar de Arabische landen weigerden de Palestijnse vluchtelingen permanent te huisvesten omdat zij – evenals de meeste vluchtelingen zelf – vonden dat zij naar Israël moesten kunnen terugkeren. Israël weigerde dat en vond dat de Arabische staten voor hun lot verantwoordelijk waren. Dit is tot op heden een van de grootste problemen die een oplossing in de weg staat.

De Arabische landen weigerden zich neer te leggen bij het bestaan van Israël en stelden een boycot in, terwijl ze geregeld bleven dreigen met een vernietigingsoorlog. Ook richtten ze Palestijnse verzetsgroepen op die terroristische aanslagen uitvoerden, zoals Fatah in Syrië in 1959 (onder leiding van Yasser Arafat) en de PLO in Egypte in 1964. Tijdens de Zesdaagse Oorlog in 1967 veroverde Israël onder meer de gebieden die Egypte en Jordanië voordien bezet hielden, evenals de Sinaï-woestijn en de Golan-hoogvlakte. Ook na deze nederlaag weigerden de Arabische landen om met Israël over vrede te onderhandelen (Khartoem conferentie).

De aandacht van het Palestijnse verzet verschoof na 1967 naar het bevrijden van de Westelijke Jordaanoever en Gazastrook als eerste stap naar de bevrijding van heel Palestina. Een symboolfunctie daarbij kreeg Oost-Jeruzalem, dat in 1980 door Israël werd geannexeerd en tot ondeelbare hoofdstad uitgeroepen, maar ook door de Palestijnen als hoofdstad wordt geclaimd. De deling van Jeruzalem met haar heilige plaatsen is het tweede grote knelpunt voor een oplossing van het conflict.

Klaagmuur en Tempelberg

De PLO werd in 1974 als vertegenwoordiger van de Palestijnse Arabieren, die zich steeds meer als een volk begonnen te manifesteren, toegelaten als waarnemer in de VN, en – naast de in 1949 opgerichte UNRWA die zich bekommerde om de Palestijnse vluchtelingen – werden er diverse speciale VN-organen voor de Palestijnen en hun strijd voor een eigen staat opgericht. In 1975 nam de Algemene Vergadering van de VN een resolutie aan die verklaarde dat Zionisme een vorm van racisme was, waarmee de VN in de ogen van Israël haar geloofwaardigheid als neutrale bemiddelaar definitief verloor, al werd die resolutie in 1991 weer herroepen.

Met Amerikaanse bemiddeling sloot Israël onder de rechtse premier Begin in 1979 een vredesakkoord met Egypte, dat daarvoor de Sinaï woestijn terugkreeg. Onderhandelingen over autonomie voor de Palestijnen in de Gazastrook en Westelijke Jordaanoever liepen vast omdat de Palestijnen geen genoegen namen met alleen autonomie over deze gebieden en Israël weigerde de PLO als onderhandelingspartner te accepteren. Dit veranderde begin jaren ’90 nadat de PLO had verklaard het geweld af te zweren, het bestaansrecht van Israël te erkennen en alleen een Palestijnse staat op de in 1967 bezette gebieden na te streven. Bovendien deed een massale opstand van de Palestijnen in de bezette gebieden (de Eerste Intifada) vanaf 1987 de Israëlische regering beseffen dat ze niet over de Arabische bevolking konden blijven heersen. Geheime onderhandelingen in Oslo leidden tot een akkoord waarin onder leiding van Arafat en de PLO in 1994 een Palestijnse Nationale Autoriteit werd opgericht, aan wie Israël de gebieden gefaseerd zou overdragen. Na een periode van 5 jaar zouden de moeilijkste zaken als de status van Jeruzalem, vluchtelingen, de nederzettingen en definitieve grenzen in onderhandelingen worden geregeld. Uiteindelijk kwam 97% van de Palestijnen onder Palestijns bestuur, met de Gazastrook en ca. 40% van het gebied van de Westelijke Jordaanoever.

Sinds 1967 had Israël Joodse nederzettingen in deze gebieden gesticht, eerst vooral kleinere en onder de Likoed regeringen vanaf eind jaren ’70 steeds meer en grotere blokken. Hoewel de Oslo Akkoorden nog geen ontruiming hiervan voorschreven, was duidelijk dat zij een obstakel zouden vormen voor een definitief vredesakkoord. De snelle groei van de nederzettingen ondermijnde het Palestijnse vertrouwen hierin. De Israëlische premier Rabin, die de nederzettingenbouw deels bevroor, werd in 1995 vermoord door een Joodse extremist.

Anderzijds leidde de ontruiming van Palestijns gebied tot de opbouw van een terreurnetwerk door o.a. de extremistische Hamas, dat vanaf midden jaren ’90 een ongekende reeks zelfmoordaanslagen binnen Israël uitvoerde. De PA onder Arafat trad slechts beperkt op tegen de terroristische groepen en gaf – als dat in zijn strategie paste – zelfs groen licht voor aanslagen. Het voortdurende geweld van Palestijnse extremisten vormt het vierde obstakel voor vrede.

Gaza intifada

Het vredesproces sleepte zich langzaam voort tot de onderhandelingen op Camp David in de zomer van 2000. Na het mislukken daarvan startte Arafat een Tweede Intifada in de hoop daardoor meer concessies te kunnen afdwingen. In januari 2001 werd in Taba het laatste vredesvoorstel van Israël en bemiddelaar VS door de Palestijnen afgewezen, waarna in Israël weer de Likoed aan de macht kwam onder leiding van Ariel Sharon, en in de VS de democraat Clinton werd vervangen door George W. Bush. Nadat Amerika op 11 september 2001 zelf slachtoffer werd van terroristische aanslagen door Al Qaida, gaf Bush groen licht aan Sharon om hard op te treden tegen de Tweede Intifada. Hiertoe werd in 2002 een deel van de eerder ontruimde gebieden weer door Israël bezet en werd een reeks van checkpoints opgezet die de bewegingsvrijheid van de Palestijnen ernstig beperkte. Daarbij werd in 2003 begonnen met de bouw van een zeer omstreden afscheidingsbarrière langs de Groene Lijn en deels door Palestijns gebied. Deze maatregelen leidden tot een sterke daling van de Palestijnse zelfmoordaanslagen binnen Israël.

Het Oslo vredesproces liep vast doordat zowel de Palestijnen als de Israëli’s zich niet aan gemaakte afspraken hielden en te weinig maatregelen namen om het vertrouwen van de andere kant te winnen en om de eigen bevolking rijp te maken voor het noodzakelijke compromis. Sindsdien is er wel een brede internationale consensus ontstaan dat in de in 1967 bezette gebieden een onafhankelijke Palestijns-Arabische staat gevestigd moet worden.

Hoewel beide partijen een in 2003 door het Kwartet (VS, VN, EU en Rusland) gelanceerde ‘Routekaart naar Vrede’ accepteerden, bleef Sharon weigeren te onderhandelen met Arafat, die voor de meeste Israëli’s geen geloofwaardige vredespartner was. Sharon besloot wel tot eenzijdige maatregelen als de terugtrekking uit de Gazastrook in 2005, maar eiste een einde aan het terrorisme voor hij met Arafats opvolger Abbas over de belangrijke kwesties wilde onderhandelen. Nadat de Palestijnen begin 2006 Hamas in de regering kozen en het geweld vanuit de ontruimde Gazastrook alleen maar toenam, werden plannen voor verdere eenzijdige terugtrekkingen uit de Westoever in de ijskast gezet. Onder Sharons opvolger Olmert vonden in 2007-2008 wel weer vredesbesprekingen plaats, die vastliepen tijdens de val van de Israelische regering en de Gaza Oorlog.

markt

De belangrijkste oorzaken voor het Israëlisch-Palestijns conflict liggen in de claim van twee nationale bewegingen op hetzelfde land, en met name de Arabische weigering Joodse zelfbeschikking in een deel van Palestina te accepteren. Daarbij zijn fundamentalistisch-religieuze opvattingen over het recht van één van beide op het gehele land een steeds grotere rol gaan spelen, bij de Joden vooral in de religieuze kolonistenbeweging, bij de Palestijnen met name via de Hamas. De kolonisten leden een gevoelige klap toen ze de ontruiming van de Gazastrook niet konden verhinderen. Hamas won nadien de Palestijnse verkiezingen, en lijkt ook na de breuk met Fatah vanuit Gaza een obstakel te blijven voor een vredesakkoord tussen Israël en de Palestijnen, evenals andere terroristische organisaties.

Het conflict wordt verder bemoeilijkt door wederzijdse vijandbeelden, stereotypes en vooroordelen over de tegenpartij. De Israëli’s zien om zich heen veelal ondemocratische staten met een onderontwikkelde economie, achterlijke culturele en maatschappelijke normen en een agressieve religie die tot haat en terrorisme aanzet. De Arabieren zien de Israëli’s als koloniale indringers en veroveraars, die erop uit zijn het hele Midden-Oosten te overheersen; er is wrok over Israëls succes en het Arabische falen, en over de Westerse inmenging in het Midden-Oosten, waarvan Israël als verlengstuk wordt gezien. In Arabische media, onderwijs en moskeeën worden antisemitische stereotypes uitgedragen, gebaseerd op een mengeling van anti-joodse passages uit de Koran en Europees antisemitisme, waaronder talloze complottheorieën over de macht van het wereldzionisme.


© Dit artikel is copyright Israël-Palestina Informatie, afgezien van onderdelen waarvoor andere bronnen worden vermeld. Voor overname gelieve kontakt met ons op te nemen via het e-mail adres. Beperkte citaten voorzien van een link naar deze webpagina zijn toegestaan. 

____________________________________________________________________
“A lie gets halfway around the world
before the truth has a chance to get its pants on.”
(Winston Churchill)
____________________________________________________________________

SITEMAP ACHTERGROND ~ SITEMAP ACTUEEL

Websites over Israël-Palestina en het Midden-Oosten Conflict
/ Other websites for further reading:

* A Brief History of Israel and Palestine and the Conflict,
The Early History of Zionism and the Creation of Israel,
and many other articles on
MidEastWeb for Coexistence – Middle East news & background, history, maps, opinions
* Wikipedia categories Israel, Zionism, Palestine and Middle East
* Six Day War – British website about the backgrounds of the Six Day War
* Zionism and its Impact / A bit about Israel / Jew! / Six Day War / Zionism / Israel Boycott
and other articles on Zionism and Israel Information Center
* Middle East Analysis
* Peace with Realism – Toward a Just Peace in the Middle East
* ZioNation – Progressive Zionism and Israel Web Log
* Simon Soesan’s Stories and Blogs (Engels / Nederlands)
* IMO – Israël & Midden-Oosten Blog (Nederlandstalig)
* Vrije Encyclopedie van het Conflict Israël-Palestina (Nederlandstalig)
* Israël Informatie Linkpagina (Nederlands / Engels)
* Israël & Palestijnen Nieuws Blog (Nederlands en Engels)
* Israel in de Media
* Trouw Israel Monitor
* History Israeli-Palestinian Conflict (1) (Arabic)
* History Israeli-Palestinian Conflict (2) (Arabic)

___________________________

 This website is hosted at Neostrada.

Israël – Palestina Info,
een on-line gids over het Midden-Oosten Conflict

Comments are closed.