= IMO Blog =
In mijn vorige blogpost besprak ik een opiniestuk van Jaap Hamburger waarin hij het opnam voor Kauthar Bouchallikht, en de commotie hekelde die ontstond over de foto uit 2014 met Hitlervergelijking op een Gaza-demonstratie. Hij mijmerde daarin over de ‘moeilijke keuzen en maatstaven voor verantwoord gedrag’ waarmee je als demonstrant te maken kunt krijgen, zoals of je op een demonstratie kunt spreken en meelopen gezien de andere aanwezige organisaties en sprekers, en met wie je wel of niet op de foto gaat of een podium wilt delen. Om vervolgens niet verder in te gaan op deze dilemma’s, maar alle verantwoordelijkheid af te schuiven op het ‘organiserend comité’ dat maar moet optreden tegen leuzen die te ver gaan. ‘Niemand draagt individuele verantwoordelijkheid voor de borden of slogans of kreten van een ander.’
Zo waste hij het straatje van Bouchallikht en van hemzelf wel erg makkelijk schoon, om vervolgens de ruimte die hij in De Volkskrant kreeg te gebruiken voor waar het hem werkelijk om gaat, namelijk Israel zwartmaken en antisemitisme bagatelliseren:
“Vergeten we intussen niet waar de demonstratie in 2014 zich ook al weer tegen keerde: tegen de politieke en militaire bandieten die zonder noodzaak of gerede aanleiding in operatie Protective Edge de in de Gazastrook opgesloten Palestijnse burgerbevolking 51 dagen en nachten lang bestookten in meer dan 6.000 bombardementsvluchten, en met zwaar geschut beschoten vanaf zee en over land.”
Lees wat dit betreft mijn blogs terug, of de vele andere artikelen waarin wel aandacht was voor de vele raketten van Hamas en andere terreurgroepen, die al jarenlang op Israelische steden en dorpen werden afgevuurd. Dat het er zo lelijk uitzag lag mede aan het Hamas beleid om burgers niet weg te laten vluchten (ondanks waarschuwingen van Israel voordat men ergens bombardeerde) en het gebruik van burgerdoelen voor wapenopslag en lanceerinstallaties. Er zijn zeker fouten gemaakt en onnodige slachtoffers gevallen, maar dit conflict reduceren tot een grote kwaadaardige schurkenactie van Israel is absurd.
Ook de verdediging van antisemitisme mag in een opiniestuk van Hamburger niet ontbreken: “En ook dit nog: hoe vaak en heftig het ook wordt beweerd, er is niets inherent antisemitisch aan een vergelijking van symbolen van de Israëlische staat met die van de abjecte schurkenstaat onder het nazi-regime. Het is een misplaatste, een a-historische en overtrokken en domme vergelijking, maar niet een in zijn aard per definitie altijd en overal antisemitische vergelijking (al kàn dat het geval zijn).”
De symbolen van Joden en de Joodse staat gebruiken om wat die staat doet gelijk te stellen aan de grootste vernietigingscampagne tegen de Joden in de geschiedenis, vind ik stuitend, zeer kwetsend en ook antisemitisch. De Davidster is het symbool van het Joodse leven, de Joodse cultuur en van Joodse hoop, ook in de concentratiekampen. Het hakenkruis was het symbool van de vernietiging van de Joden, hun ontmenselijking. De vergelijking is daarbij totaal onnodig, want je kunt op vele andere manieren zeggen dat je bepaalde zaken of beleid ten diepste afkeurt. Behalve misschien als het je niet te doen is om kritiek op Israel maar het totaal zwartmaken en ook delegitimeren ervan, door het op een lijn te stellen met het meest afschuwelijke regime van de afgelopen eeuw.
En dit was wat er op die Gaza demonstraties volop gebeurde, niet een enkel spandoek of een enkele uiting maar stelselmatig. Israel wordt neergezet als schurkenstaat die geen bestaansrecht heeft. Op vele borden werd Israel als apartheidsstaat voorgesteld, die compleet geboycot en geïsoleerd moet worden, met als doel, net als in Zuid-Afrika, dat zij ophoudt te bestaan en er een nieuwe staat komt waar de ‘inheemse’ bevolking de macht heeft. De organisaties achter die demo’s zijn grotendeels antizionistisch en vinden dus dat Israel sowieso geen bestaansrecht heeft, al zeggen ze dat niet zo expliciet. Dat wil niet zeggen dat iedereen die meeliep ook antizionist is maar Hamburgers stuk is een onoprechte en ook doorzichtige poging haar vrij te pleiten en de demonstratie te verharmlosen.
Demonstreren met Appa
Hamburger was zelf bij meerdere Gaza demonstraties aanwezig en zou ook een keer spreken. Een andere veel geziene en gehoorde gast op die demonstraties (Guilt by association: gemene hetze!) is rapper Appa. Ik kwam toevallig in een lang en gedegen en zeer genuanceerd stuk van Max van Weezel (z”l) deze compilatie van zijn speeches op die demonstraties tegen. Ik neem nu niet de moeite uit te vogelen wat hij op de demonstraties zei waar Hamburger meeliep of zelfs wou spreken, want de inhoud van zijn betogen scheldpartijen en woede-uitbarstingen verschilt niet wezenlijk:
“Bij zijn optredens trok hij fel van leer tegen het ‘Israëlische terreurregime’ en de ‘zionistische massamoordenaars’, maar ook tegen het Jodendom als geloof. Op het Haagse Spui stelde El Ghazoui dat Israël in Gaza een ‘moderne Holocaust’ aanrichtte. De zionistische lobby beheerste de media en de politiek. Minister Timmermans van ‘buitenlandse schijnheiligheid’ danste naar het pijpen van de zionisten, net als de Rotterdamse burgemeester Aboutaleb en PvdA-Kamerlid Marcouch. 4 en 5 mei waren een farce zolang daar niets over het lot van de Palestijnen werd gezegd. Tijdens een Gazabijeenkomst in Amsterdam op 20 juli ging hij nog een stapje verder. De slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog waren veranderd in daders, betoogde Appa: ‘Zij die de Holocaust hebben meegemaakt creëren er nu zelf één’. Nederland was in de ban van zionistische praatjes en het CIDI maakte daar gebruik van: ‘Esther Voet en haar loophondje Ronny Naftaniel verdedigen kindermoordenaars, vrouwenverkrachters en Arabierenhaters’. Op 23 augustus, op de Dam, gooide hij nog wat extra brandstof op het vuur. Politici die achter Israël stonden waren ‘ratten, volksverraders, collaborateurs en hypocriete zwijnen’, die ‘niet de ballen hadden om tegen de zionisten in te gaan.’ Hamas bestond niet uit terroristen maar uit ‘helden en vrijheidsstrijders.’ Om zijn toespraak af te ronden met de woorden: ‘Fuck de zionisten! Fuck de Talmoed!’ Met die laatste opmerking plaatste hij dus ook de joodse religie in het verdachtenbankje. De rapper sprak tegen dat hij een antisemiet was. Sterker nog: hij had respect voor ‘echte Joden die weten dat Palestina niet van hen is en dat ze niet het recht hebben Palestina te bezetten. Maar zijn complottheorie over de ‘zionistische lobby die de media beheerste’ en ‘de politici die naar het pijpen van de zionisten dansten’ beantwoordde aan alle antisemitische stereotypen. Vervang ‘zionisten’ door ‘Joden’ en zijn opmerkingen hadden in de jaargang 1935 van Der Stürmer niet misstaan. Appa droeg op zijn minst bij tot een totale begripsverwarring tussen Israëliërs, zionisten en Joden. (Toespraak Appa in Den Haag, 12 juli 2014; Toespraak Appa op het Museumplein, YouTube 21 juli 2014; Speech Appa op de Dam, YouTube 23 augustus 2014; Israel-Palestina Informatie, 27 augustus 2014; Het Parool, 11 juli 2015. Overigens bood El Ghazoui later zijn excuses aan voor de uitspraak: ‘Fuck de Talmoed!’ ‘Ik heb spijt van mijn gedrag toen. Ik was te verbitterd’, zei hij in De Correspondent van 9 april 2016.)”
Ik heb Hamburger daar nooit enige kritiek op horen uiten. Ik heb ook niet vernomen dat hij een bepaalde demo boycotte omdat Appa daar weer zou spreken (dit gold bijvoorbeeld wel voor de SP in Amsterdam). Hij verbindt zich met zo ongeveer elke anti-Israel club zonder kritisch te kijken naar wat men voorstaat. En afhankelijk van de gelegenheid, het medium en zijn publiek uit hij zich de ene keer relatief gematigd en bepleit een tweestatenoplossing (zij het onder voor Israel onmogelijke en sowieso totaal onwerkbare voorwaarden), een andere keer uit hij zich meer of minder openlijk antizionistisch.
Wat constant is in zijn uitingen, is zijn diepe en grondige afkeer van Israel, die in geen verhouding staat tot Israels wandaden. Er gaan dingen mis, er zijn discutabele wetten, en onder de rechtse regeringen van Netanyahu (gesteund op religieuze en nationalistische partijen die naar verhouding teveel greep hebben op de politiek) wordt meer gebouwd in de nederzettingen en is het vredesproces geheel stilgelegd.
Het land gaat de laatste jaren een politieke richting op die het moeilijk maakt er nog veel enthousiasme voor op te brengen. Daar staat tegenover dat er aan Palestijnse kant ook geen enkele beweging is, de zaak zit muurvast met aan beide kanten mastodonten die de steun van extremere partijen of facties nodig hebben om te overleven. De afwijzende houding van de Palestijnen, die alle voorstellen en compromissen in het verleden categorisch afwezen, is een reden dat zij nu door Arabische landen in toenemende mate worden genegeerd bij het aanknopen van betrekkingen met Israel.
Stedenband
Dat alles verklaart niet de afkeer voor Israel bij Jaap Hamburger; die was ook al ruimschoots aanwezig toen Israel nog moeizame pogingen deed met de Palestijnen te onderhandelen, met compromissen als een tijdelijke bouwstop of het vrijlaten van gevangenen die de levens van Israelische burgers op hun geweten hadden.
Een goed voorbeeld daarvan is misschien wel Hamburgers verzet tegen de voorgenomen stedenband van Amsterdam met Tel Aviv in 2015. Tel Aviv, niet Jeruzalem. Geen haviken, geen religieuze fanaten, maar een linkse en liberale stad waar Joden en moslims samenleven, een linkse universiteit van waaruit de bezetting regelmatig wordt gehekeld. Hamburger zei daar onder andere over tijdens de commissie Algemene Zaken van de Amsterdamse gemeenteraad: “Het zionisme, de discriminatie, en de bezetting van Palestina, waar Tel Aviv en haar inwoners en activiteiten niet met een kunstgreep uit losgeknipt kunnen worden, staan haaks op de waarden uit het Amsterdamse stadswapen: heldhaftig, vastberaden en barmhartig. De militaire bezetting van Palestina is lafhartig, onverbiddelijk en meedogenloos. De stedenband met Tel Aviv voert ons een wereld binnen die alles ontkent waar Amsterdam zijn faam aan ontleent. Zij bezoedelt onze stad.”
Dit geldt uiteraard niet voor de stedenbanden van Amsterdam met diverse andere steden in landen waar het nodige mis is zoals China of India. Nee, dat is heel wat anders, want zij “behoren tot de grootste landen ter wereld met een grote variatie aan tradities, interne veelvormigheid en beleidsverschillen. Bij alle ook in Israël aanwezige verschillen en tegenstellingen, heerst er op nationaal, regionaal en lokaal niveau al decennia één dominante politieke ideologie, het zionisme.” Hamburger keert zich ook tegen een dubbele stedenband met Ramallah erbij, want ‘Levertraan met suiker blijft levertraan’. Tot slot heeft hij het over “de ‘perverse gedachte’ dat de voorgenomen stedenband ons hier iets kan leren over het samenleven van bevolkingsgroepen” omdat “bij de aanvang een van deze groepen zo goed als geheel verdreven is” (waarna hij een tekst citeert in een museum in Tel Aviv over de verdrijving van de Arabieren in 1948). “Gaan we ook naar de Republica Srpska, om te bestuderen hoe Serviërs en moslims samenleven?”
Het linkse en liberale Tel Aviv anno 2015 wordt afgerekend op wat de dissidente ondergrondse groep Etsel in 1948 deed in een oorlog die was begonnen door de Arabieren om de Joden uit Palestina te verdrijven. Met deze logica kun je met helemaal niemand meer samenwerken en helemaal niks meer goedkeuren, maar zie hoe zijn elastieken moraal soepeltjes over de vele wandaden en, jawel, werkelijke etnische zuiveringen in India en China heen springt, met de kulredenering dat dit grote landen zijn die daarom een grote variatie aan tradities en veelvormigheid zouden hebben.
Juist Israel is gezien zijn kleine omvang enorm divers met veel verschillende culturen naast elkaar, en er zijn enorme verschillen in hoe beleidsmakers staan tegenover de Palestijnen, religie en hoe het land ingericht moet worden. Het zionisme is geen eenvormige ideologie. Vredesduiven van het linkse Meretz en Amos Oz (z”l) en vele andere criticasters van de bezetting beroepen zich evenzeer op het zionisme als de rechtse nationalisten in de buitenposten.
Hier laat Jaap Hamburger zijn werkelijke kleur zien: hij is antizionist, tegen wat hij noemt de politieke ideologie van het zionisme die hij als inherent racistisch ziet. Hier in de Amsterdamse gemeenteraad zegt hij net wat openlijker dan in de Volkskrant of de NRC dat hij niet zozeer kritiek heeft op Israel, maar Israels wezen, de kern, haar raison d’etre ontkent. Daarom is hij tegen die stedenband, niet omdat Israel (zoals de meeste niet-westerse landen en alle ondemocratische landen) minderheden discrimineert, burgers doodt in oorlogen, of wetten in zijn voordeel oprekt.
In een artikel op Joop.nl komt hij overigens met de redenering op de proppen dat de stedenband niet deugt omdat in Tel Aviv het ministerie van Defensie staat, waar al die vreselijke oorlogen worden uitgedacht. Alsof hij er anders geen problemen mee had gehad. En alsof dat bij enige andere stedenband ooit een punt is geweest: dat er gebouwen staan waar politici weleens tot iets besloten waar je het niet mee eens bent.
Hamburger is tegen de stedenband omdat die Israel als land legitimiteit verleent. Omdat Israel daarmee juist niet tot paria wordt verklaard, omdat zij wordt gezien als meer dan de bezetting en (vermeend) onrecht tegen de Palestijnen, maar ook een land is waar miljoenen mensen leven, waar de Joodse cultuur bloeit en zich ontwikkelt. En omdat politici en wie weet ook anderen er dan misschien eens heen gaan en zien dat er ook goede dingen gebeuren en aardige mensen wonen.
BDS
Hamburger is volmondig voorstander van BDS en sprak ook op een van de demonstraties van de BDS beweging in Amsterdam afgelopen zomer, dit keer op het Museumplein. Deze demonstraties zijn al vaak in opspraak geweest vanwege de vele antisemitische incidenten en het tuig dat ze aantrekken, maar dat deert hem blijkbaar niet. Hij deelt moeiteloos het podium met Sonja Zimmerman van DocP en Jerry Afriyie. DocP heeft onder andere nep inspectieteams opgezet die supermarkten binnenvielen en daar Israelische producten brandmerkten als besmet, hier bijvoorbeeld samen met NIDA. Afriyie vindt de Palestijnse terroristen eigenlijk vrijheidsstrijders. Op de demo waar Hamburger ook sprak werd Israel door verschillende sprekers racistisch en fascistisch genoemd, er was een bord met ‘zionisme = nazisme’, er werd ‘Takbir’ en ‘Allah Akbar’ geschreeuwd evenals ‘van de rivier tot aan de zee, Palestina zal vrij zijn’.
Hamburger voelt zich kennelijk thuis tussen dat soort mensen. Hier is overduidelijk helemaal niks terug te zien van enige afweging of het zoeken naar antwoorden op moeilijke keuzen. Nee, je gaat gewoon overal heen waar Joden Israelhaters zijn en doet er desgewenst je duit in het zakje, in naam van o.a. Dieuwertje Blok, Hedy d’Ancona, Felix Rottenberg en Marjan Sax, het comité van aanbeveling van Een Ander Joods Geluid. Lees zijn artikel in de Volkskrant nog even door, en erna de compilatie van Appa hierboven of deze speech van hem. Net als bij de kritiek op Bouchallikht gaat het niet om een enkel incident, ‘de tekst die een willekeurige deelnemer scandeert of boven zijn of haar hoofd omhoog houdt’. Het gaat om wat de meerderheid van de demo uitdraagt. En in zijn geval om het keer op keer op keer je verbinden met de meest radikale anti-Israel activisten.
Ratna Pelle
(Wordt vervolgd.)