Sunny Bergman op de bres voor Dyab Abou Jahjah

= IMO Blog =  

Op de website van de VPRO ontpopt Sunny Bergman zich als fan van de notoire antizionist Dyab Abou Jahjah. In reactie op de ophef rondom De Bezige Bij die zijn boek wil uitgeven, geeft Bergman hem een podium om uit te leggen dat er helemaal niets mis is met hem, of met antizionisme. Ze schrijft dat zijn columns haar ‘verfrissende inzichten geven’. Deze sympathie voor iemand die het ‘gewapende verzet’ tegen Joodse burgers in Israel (zionisten) steunt staat in schril contrast met haar idealistische en naar eigen zeggen ook wat hippie-achtige achtergrond.

(Zie ook deel 1.)

Volgens Bergman, Meulenbelt en andere apologeten van deze man heeft Abou Jahjah’s hardcore antizionisme niks te maken met Jodenhaat. Inderdaad is niet iedere vorm van antizionisme ingegeven door het afwijzen van een recht voor Joden dat we de meeste andere volken wel toekennen, maar meestal gaan onder antizionisme ook allerlei vooroordelen en negatieve stereotyperingen tegenover Joden schuil: hun lobby is te machtig, ze misbruiken de Holocaust, ze geven alleen om hun eigen soort, ze hebben onevenredig veel macht in politiek, media en de financiële wereld, ze eisen het alleenrecht op lijden op, ze zijn eigenlijk gewoon even erg als hun beulen tijdens de oorlog, Joden voelen zich het uitverkoren volk en dus beter dan anderen, en ga zo maar door. Vaak vult men netjes voor Jood zionist in, maar het zijn precies dezelfde stereotypen. Ook dubieus: Joden dingen aanrekenen die je bij anderen geen probleem vindt. Het mag begrijpelijk zijn dat het gedrag van een Westers land meer kritiek oproept dan hetzelfde gedrag van een Arabisch of derdewereldland, de focus op Israels fouten en wangedrag is zo extreem, de selectieve verontwaardiging zo absurd groot, dat je niet meer wegkomt met de bekende smoes dat Israel zichzelf ook als democratie en rechtstaat ziet en dus niet moet zeuren. Ook bij Abu Jahjah zijn is deze vermenging maar al te duidelijk.

Vluchtelingen

Van alle landen (en dat zijn er heel wat) die door oorlog tot stand gekomen zijn, zich met geweld hebben afgescheiden, die een inheems volk hebben verdreven of op welke manier dan ook flink moesten vechten (en doden) bij hun stichting, wordt alleen van Israel het bestaansrecht nog geregeld betwist. Een reden die men daar vaak voor geeft is dat het vluchtelingenprobleem als gevolg van die ontstaansoorlog, nog steeds niet is opgelost. Men verzuimt vervolgens de reden daarvoor te geven: de nakomelingen van de Palestijnse vluchtelingen (bij geen ander volk geldt zo’n ruime definitie en overerving van het vluchtelingschap) zitten in de Palestijnse gebieden en Arabische buurlanden nog altijd in een soort getto’s bij elkaar (kampen geheten maar van tenten of barakken is geen sprake), waar ze, afgezonderd van de ‘gewone bevolking’, door de UNRWA worden onderhouden. Vaak hebben ze minder rechten op zorg en om te werken dan de gewone bevolking, en kunnen ze ook geen staatsburger worden van het land waar ze al 60 jaar wonen. De vluchtelingen worden door de Arabische landen bewust ingezet als wapen tegen Israel, hun Palestijnse identiteit bewust aangewakkerd door de diverse vluchtelingenorganisaties die openlijk het ontmantelen van Israel voorstaan.

Lobby

Sunny Bergman zegt dat alles niet, ze wijst niet op de vele, felle en totaal eenzijdige Israelkritiek en dat er misschien toch wel enig verband is tussen hoe je je tegenover Joden opstelt en tegenover hun staat. Ze vraagt alleen waarom er een taboe rust op antizionisme, waarop Jahjah zegt:

‘In Nederland bestaat terecht een groot schuldgevoel vanwege de collaboratie tijdens de tweede wereldoorlog. Dat is de ironie; deze schuldgevoelens vertalen zich in loyaliteit aan staat Israël. In België is dat anders. Franstalige Belgen hebben minder gecollaboreerd. Bovendien is de organisatie van de pro-Israël lobby veel sterker in Nederland.’

Natuurlijk. De mythische machtige sluw opererende en o zo succesvolle Israellobby. In geen enkele discussie over Israel mag hij ontbreken. Hij is namelijk zo ontzettend handig: om te verklaren waarom de politiek niet meegaat in de eenzijdige Israelkritiek van veel mensen en Israel nog steeds als een bevriende natie behandelt (evenals de meeste Arabische landen overigens); om je tegenstanders neer te zetten als onderdeel van een lobby of beïnvloed door een lobby, wat hun geloofwaardigheid aantast; en om jezelf neer te zetten als de dappere held die het opneemt tegen een machtige professionele goed geoliede lobby.

In werkelijkheid is de pro-Palestina lobby vele malen groter en beter georganiseerd. De tientallen pro-Israel bloggers en groepen en groepjes liggen geregeld met elkaar overhoop. Met jaloezie kijkt men naar de professionele organisatie en websites van bijvoorbeeld DocP, Een Ander Joods Geluid, Palestine Link, The Rights Forum van Dries van Agt en de ontwikkelings- en vredesorganisaties, die veelal draaien op overheidssubsidie of bijdragen van ontwikkelingsorganisaties. Ook een website als Joop.nl met zijn vele tirades tegen Israel van radikale antizionisten en Israel critici als Jan Wijenberg, Dries van Agt en vroeger zelfs antisemiet Peter Edel draait op verkapte subsidie via de VARA. Toch is de pro-Israellobby geregeld onderwerp in de media, zoals wanneer het CIDI een nieuwe directeur krijgt, terwijl de anti-Israellobby, zoals het een echte lobby betaamt, buiten de spotlights opereert.

En dan de eeuwige dooddoener van het schuldgevoel over de oorlog waardoor kritiek op Israel nog steeds niet zou kunnen. Welk land wordt zo veelvuldige bekritiseerd in het openbare debat als Israel? Over welk land wordt zo veelvuldig negatief geschreven, zoveel kritische reportages en documentaires gemaakt? Dat roept inderdaad bij sommige Joden en andere sympathisanten de reactie op dat het wel wat minder mag, en dat we ons in de oorlog ook al niet zo netjes gedroegen tegenover de Joodse medemens, maar van enige schaamte om Israel precies te vertellen hoe we over een aantal zaken denken, is al lang geen sprake meer.

Overigens is er in zoverre een ’taboe’ op antizionisme dat bijvoorbeeld politieke partijen niet snel openlijk zullen zeggen dat Israel ontmanteld moet worden of ‘een staat voor al haar burgers moet worden’. (Dit laatste is een eufemistische formulering voor dat je vindt dat Israel alle nakomelingen van Palestijnse vluchtelingen moet toelaten, waardoor het binnen korte tijd een Arabische meerderheid zal hebben, en dat het sowieso alles wat het land Joods maakt moet afschaffen omdat dat discriminatoir zou zijn tegenover de Arabieren die er wonen, dat het de Wet op de Terugkeer moet afschaffen zodat Joden er niet meer zomaar naartoe kunnen emigreren, kortom: een einde aan de Joodse zelfbeschikking en een 23^e Arabische staat erbij.) Hoewel sommige partijen volkomen eenzijdige, irreële en onmogelijke eisen aan Israel stellen houden zij formeel vast aan de tweestatenoplossing.

Radikale prak

Wat Abu Jahjah ons voorschotelt wat betreft Israel is eigenlijk oude prak, bestaande uit restjes communisme, antikolonialisme, ‘black power’ en anti-Westerse sentimenten, aangevuld met de in de Arabische wereld gangbare ideeën over Joden en Israel. Hij noemt zich ‘cultureel moslim’, hij flirt met geweld, en hij hangt een slap verhaal op tegenover de wel erg naïeve Bergman over radicaal zijn en een radicaal bewustzijn:

‘Ja absoluut. Duidelijk. Ik zie dat niet als belediging. Radicaal zijn is iets anders dan een extremist zijn. Door een juiste analyse en morele gesteldheid kan je niet anders dan een radicaal bewustzijn ontwikkelen. Onze maatschappelijke problemen zijn diep, structureel en globaal. Het woord ‘radicaal’ komt van het Latijnse Radix; wortel. Radicaal zijn is het probleem aanpakken bij de wortel.’

Op die manier zijn wel meer mensen radicaal. Wie wil nou niet de problemen bij de wortel aanpakken? Hij denkt blijkbaar dat hij door een scholiere wordt geïnterviewd, dat hij met dit soort nietszeggende antwoorden weg kan komen. Het is jammer dat de doorgaans sympathieke Sunny Bergman (Ik was indertijd erg onder de indruk van haar documentaire Beperkt Houdbaar over het schoonheidsideaal voor vrouwen) zich zo laat inpalmen door een schreeuwerd met een grote bek en een binnen bepaalde kringen hip vocabulaire. Ik kreeg erg de neiging haar artikel te parodiëren: ‘Hoi Geert, ben je een islamofoob?’ ‘Haha, nee, hoe kom je erbij. Ik houd juist erg van moslims en daarom vind ik het zielig hoe ze worden onderdrukt door die vreselijke god van ze. De islam is een ideologie, en door tegen de islam te zijn neem je stelling tegen een totalitaire, vrouwonvriendelijke en anti-Westerse ideologie waarin een pedofiel uit de 7^e eeuw bepaalt wat we mogen denken en eten, hoe we ons moeten kleden, en dat we homo’s van de daken moeten gooien. Het is in Nederland een taboe om anti-islam te zijn, en op deze manier probeert men de vrijheid van meningsuiting ook hier de kop in te drukken, net als men in al die achterlijke Arabische woestijnstaten doet.’ – etc.

Open debat

Bergman besluit:

Tijdens het lange gesprek met Dyab hoor ik geen antisemitische uitspraken. De Libanese Belg heeft vanwege zijn achtergrond en geschiedenis een ander perspectief dan een eurocentrisch georiënteerd vertrekpunt- maar dat lijkt me alleen maar een meerwaarde. Het voert te ver om hier zijn uitgebreide kritiek op het zionisme te verslaan, maar het lijkt me in ieder geval van groot belang een open debat over de steun voor Israël vanuit het westen, de ideologie van het zionisme en onderdrukking van Palestijnse volk te kunnen voeren. Het staat auteurs als Leon de Winter natuurlijk vrij om vanwege Abou Jah Jah weg te gaan bij de Bezige Bij. Maar ik vraag me dan wel af hoe zij staan tegenover ons grondrecht op vrijheid van meningsuiting?

Goh, je meent het. Uiteraard heeft hij goed opgelet wat hij tegen Bergman zei, wetende dat zij hier wellicht een column over gaat schrijven. Google deed het blijkbaar niet terwijl ze haar column tikte, dus ze moest wel afgaan op wat de beste man haar in hun telefoongesprek vertelde. Jammer dat ze ons ‘zijn uitgebreide kritiek op het zionisme’ onthoudt. Ik was wel benieuwd, al heb ik wel zo mijn vermoedens. Uiteraard is dit in zijn ‘niet eurocentrisch georiënteerde perspectief’ niet een bevrijdingsbeweging voor een verdrukt volk, maar een Westerse koloniale onderneming. Die steun voor Israel vanuit het westen valt overigens erg mee, dus daarover hoeft Bergman zich geen zorgen te maken. Bergman herhaalt hier kritiekloos wat Jahjah haar tevoren uitgebreid vertelde. Het valt nog mee dat ze niet over massaslachtingen en etnische zuiveringen spreekt.

En dat Palestijnse volk, is dat alleen maar slachtoffer of doet het zelf ook iets, maakt het zelf ook keuzes en kiest een bepaalde weg en wijst bepaalde zaken stelselmatig af? Is het ergens niet racistisch om de Palestijnen zo weinig invloed toe te kennen, om hun handelen geen volwaardige plaats te geven in je visie op het conflict? Dus laten we in dat ‘open debat’ vooral ook het handelen van de Palestijnen meenemen – en de royale steun aan de Palestijnse Autoriteit door het Westen.

Terug naar de Bezige Bij en de kritiek van een aantal Joodse schrijvers. Het dreigement op te stappen indien het boek van Jahjah doorgaat wordt door tegenstanders als inbreuk op de vrije meningsuiting gezien. Een wat vreemde redenering. Ze zijn er immers helemaal niet tegen dat Jahjah’s boek wordt uitgegeven – ze hebben er moeite mee dat hun uitgeverij dat doet. Ze willen hem niet tegenkomen op feestjes die de uitgever voor haar schrijvers organiseert, ze willen niet met hem bij dezelfde club horen. Ik vind dat alleszins begrijpelijk.

Ratna Pelle