apr 062020
 

= IMO Blog = 

Helaas zijn er steeds vaker incidenten die getuigen van zo niet gericht antisemitisme dan tenminste ongevoeligheid of een blinde vlek ervoor. Laatst had ik het in mijn blog over carnavalsoptochten die kwetsende karikaturen van Joden en de Holocaust presenteerden. Kort daarvoor was er ook ophef ontstaan over het aanbod van nazi propagandaboeken op de webwinkels van Bol.com en Amazon.

Organisaties als het Poolse Staatsmuseum Auschwitz-Birkenau en het Holocaust Educational Trust (H.E.T.) in Londen eisten dat de aangetroffen boeken van o.a. Heinrich Himmler en Julius Streicher (oprichter en uitgever van Der Stürmer) uit de verkoop werden gehaald. Men wees erop dat deze boeken nog veel kwaad kunnen doen en mensen op verkeerde ideeën kunnen brengen. In het boek ‘Der Giftpilz’, gericht op kinderen, worden Joden “gebrandmerkt als vervolgers van de arbeidersklasse, als mensen die de rassen onzuiver maken, als duivels in mensengedaante, giftige paddenstoelen en moordenaars”, zo verklaarde het H.E.T. in een open brief. “Het boek vertelde aan schoolkinderen dat ze joden kunnen herkennen door een karikatuur van hun fysieke kenmerken.” Een disclaimer die Bol.com op haar website plaatste gaat de critici niet ver genoeg.

Ook andere Joodse organisaties reageerden verontwaardigd. Bol.com zei in een reactie dat het hen om het principe van de vrijheid van meningsuiting gaat. Die ziet men als een groot goed, en “als grootste aanbieder van boeken in Nederland” voelt men “de verantwoordelijkheid daar zorgvuldig mee om te gaan”. “Het is niet aan ons om te bepalen wat goed of fout is. Boeken kunnen bovendien op verschillende manieren en voor verschillende doeleinden gelezen worden”. Een week later viel te lezen dat Der Giftpilz niet meer is te krijgen via de website van Bol.com, maar het is niet uit het assortiment gehaald, zo benadrukte een woordvoerder, maar simpelweg uitverkocht.

De PvdA was ook kwaad en heeft Kamervragen gesteld aan minister Ferd Grapperhaus, waarop nog geen antwoord gekomen is. Men wil weten of het aanbieden van dergelijke boeken strafbaar is en vervolging mogelijk is.

Amazon besloot eind februari dat het de omstreden boeken uit de verkoop haalt. Men gaf aan te zijn overstelpt met reacties en ernaar te hebben geluisterd. Bol.com wou daar nog niet van weten, maar ging uiteindelijk ook om. Op 6 maart gaf men aan een aantal boeken tijdelijk uit het assortiment te halen. “We merken dat er meer onderzoek nodig is. We begrijpen de kritiek en voelen ons hier ook onprettig bij”, liet een woordvoerder weten.

Auschwitz decoraties

Dit was niet de eerste ophef over deze grote webwinkels. Begin december werd de wereld getrakteerd op decoraties en zelfs kerstversieringen met afbeeldingen van o.a. concentratiekamp Auschwitz. Je denkt even dat het een onsmakelijke grap is, maar er zijn dus blijkbaar serieus mensen die kerstballen met Auschwitz erop in de boom hangen? “Internetters konden in de webwinkel [Amazon] behalve decoraties ook muismatten en een flesopener aanschaffen met dergelijke afbeeldingen”, zo meldde het AD op 2 december. Maar ook als sfeerfoto boven de bank of in de tuin is het kennelijk volgens sommigen alleraardigst.

Het AD vervolgde: “Ook op de Nederlandse webwinkel Bol.com bleken muurdecoraties te koop met afbeeldingen van concentratiekamp Auschwitz-Birkenau. Die worden aangeboden via verkoper MuchowWow, een bedrijf dat allerlei afbeeldingen op canvas en andere materialen afdrukt. Bol.com liet eerder vandaag in een reactie op Twitterberichten weten dat het aanbieden van de afbeeldingen is toegestaan. Later haalde de webshop de artikelen toch uit de verkoop.”

Het Staatsmuseum Auschwitz-Birkenau was ook toen not amused en uiteindelijk is de boel uit de verkoop gehaald. Het is niet alleen totaal smakeloos, maar ook een uitwas van ons nogal ontspoorde marktdenken, waarin volgens sommigen alles waarvoor mensen bereid zijn geld uit te geven verkocht kan worden, en enig besef van grenzen en enig verantwoordelijkheidsgevoel pas ontluiken als er flink wat ophef ontstaat en dit de goede naam van je bedrijf wellicht niet ten goede komt.

Er hoeft van de kant van Bol.com of Amazon geen antisemitisme onder te zitten, maar feit is wel dat men blind en gevoelloos is voor hoe verwerpelijk en kwetsend het aanbieden van dergelijke producten is, waarmee ze de boodschap uitdragen dat antisemitisme ook gewoon een legitieme en wellicht interessante visie zou zijn. De kwalijke gevolgen, de vele mensen die dit kwetst, en ook het signaal dat er vanuit gaat wanneer dergelijke boeken of decoraties op grote webshops worden aangeboden, lijkt de verantwoordelijken te ontgaan. Met als gevolg dat dit soort schandalen met enige regelmaat plaatsvinden, waarbij steeds schoorvoetend en met tegenzin wordt ingegrepen (als dat al gebeurt). Het is zowel oorzaak als gevolg van een klimaat waarin antisemitische uitingen vaker voorkomen en waar een goed kompas voor wat wel en niet door de beugel kan steeds meer lijkt te ontbreken.

Ratna Pelle

Share