– Mediawerkgroep Israel, nieuwsbrief november 2013 / 1 –
John Kerry liet zich ondiplomatiek uit na gesprek met Abbas.
Begin november besteedden de media aandacht aan de vredesbesprekingen tussen de Israëli’s en Palestijnen. Aanleiding was een bezoek van John Kerry aan het Midden-Oosten om de gesprekken weer vlot te trekken. Na een overleg met Machmoud Abbas merkte Kerry op dat Israëlische nederzettingen in Palestijns gebied onrechtmatig zijn en de bouw van woningen er zo veel mogelijk beperkt moet worden om een geschikt klimaat voor de vredesgesprekken te creëren. De media grepen dit aan om nog maar eens te verkondigen dat “de nederzettingen een van de grootste obstakels voor het vredesproces vormen”, waarbij de blijkbaar ook bestaande andere obstakels zoals gebruikelijk onvermeld bleven.
Onder de titel ‘Kerry: nederzettingen Israël onrechtmatig’ verscheen op o.a. het Parool, Trouw, de Volkskrant en het AD op 6 november een kort bericht afkomstig van het ANP. Daarin werd zoals vermeld op de nederzettingen als obstakel gewezen, en toegevoegd dat desondanks de Israëlische regering onlangs plannen goedkeurde om nog een 3500 woningen bij te bouwen in Oost-Jeruzalem en de Westelijke Jordaanoever.
Het gaat hier om al langer bestaande bouwplannen. Volgens de meest gangbare interpretatie van het internationale recht zouden alle Israëlische bouwactiviteiten achter de Groene Lijn illegaal zijn. In de Oslo-akkoorden is echter overeengekomen om de Westelijke Jordaanoever, tot het sluiten van een definitief vredesverdrag, in drie gedeeltes te verdelen: Zone A – Onder bestuur van de Palestijnse Autoriteit, Zone B – Onder de Palestijnse Autoriteit maar met Israëlisch militair bewind op veiligheidsgebied, en Zone C – Onder bestuur van de regering van Israël. Een definitieve verdeling zou moeten worden vastgesteld in rechtstreekse onderhandelingen. De gebieden waar Israël wil gaan bouwen zouden volgens de meeste vredesplannen bij Israël blijven in een beoogde landruil. Ook Abbas had met enkele van deze gebieden al ingestemd in eerder vredesoverleg, zoals blijkt uit de Palileaks documenten. Bovendien gaat het deels om locaties waar al eeuwenlang Joden hebben gewoond. Om in alle gevallen van `nederzettingen’ te spreken is onjuist en misleidend, iets wat door de media beter toegelicht had moeten worden.
In het ND werd een van Novum afkomstig artikel gepubliceerd onder de titel `Kerry blijft optimistisch over vredesoverleg M-O’. Daarin wel aandacht voor de Israëlische zijde. Netanyahu werd geciteerd, die tegen Kerry had gezegd: “Ik maak me zorgen over de voortgang omdat de Palestijnen maar doorgaan met stoken, constant kunstmatige crises creëren en (…) historische beslissingen uit de weg gaan die nodig zijn om tot een authentieke vrede te komen” . Ook werd genoemd dat Kerry, ondanks de harde woorden van beide partijen, nog steeds vertrouwen heeft in een goede afloop van het vredesoverleg. Een korter ANP-bericht met dezelfde strekking verscheen o.a. in het AD, de VK en de Telegraaf. Hierin lag de nadruk echter op dat Kerry het tijdstip juist achtte voor `echte compromissen en harde besluiten’ van zowel Israël als de Palestijnen. Wat er concreet met die compromissen en besluiten wordt bedoeld werd echter niet genoemd. Mogelijk dat Kerry daarbij gedacht zou kunnen hebben aan inderdaad een beperking van het bouwen op Palestijns grondgebied, maar ook het afzien van de Palestijnse eis op het recht van terugkeer van alle `vluchtelingen’ en het erkennen van Israël als joodse staat. Het eerste item, de eisen aan Israël, wordt steeds maar weer in de media herhaald, het tweede en derde item worden zelden vermeld.
In de uitzending van Nieuws Uur van 6 november was er ook aandacht voor de vredesbesprekingen (in de video vanaf minuut 29). De reportage werd door presentator Twan Huys aangekondigd met de melding dat het vredesoverleg muurvast zat omdat premier Netanyahu onlangs opnieuw de bouw aankondigde in bezet Palestijns gebied. Dus weer de focus op de Israëlische bouwplannen. Huys wees meteen op Kerry’s uitspraak over de onrechtmatigheid van deze bouwplannen. Met die opmerking was de toonzetting al duidelijk: het ging ook in deze reportage vrijwel alleen maar over de nederzettingen en niet over problemen aan Palestijnse kant. Volgens Monique van Hoogstraten was vooraf duidelijk dat er geen bouwstop zou zijn in Oost Jeruzalem, wat Abbas had moeten slikken voor aanvang van de onderhandelingen. Monique attendeerde op het internationale recht, volgens welk het bouwen van Israël in (geannexeerd, Palestijns) Oost Jeruzalem illegaal zou zijn. Enkele bewoners van die Joodse wijken kwamen in een reportage aan het woord en Van Hoogstraten noemde daarbij het lied `Yerushalayim shel Zahav’, gecomponeerd vlak na, zoals van Hoogstraten dat uitdrukte, de `verovering’ van Jeruzalem. Ze zei wel dat het om de juni oorlog in 1967 ging, maar ging voorbij aan de oorzaken en achtergronden daarvan. In juni 1967 dreigde Israël namelijk volkomen onder de voet gelopen te worden door de omringende Arabische landen. De EU en de internationale gemeenschap willen nu dat Israël zich opnieuw achter deze Groene Lijn terugtrekt. Dit zou volgens de opvatting van de EU een duurzame vrede moeten garanderen, maar de geschiedenis heeft duidelijk gemaakt dat de situatie van voor juni 1967 geen garantie was voor vrede.
Monique bestempelde de Joodse wijken in Oost Jeruzalem als één grote nederzetting en somde daarbij op wat er zoal op dit gebied gebeurt in Gilo, Ramat Shlomo en Pisgat Ze’ev. Volgens Van Hoogstraten zou Oost Jeruzalem steeds Joodser worden, maar ze zei niet dat ook Palestijnse wijken in dat deel van de stad worden uitgebreid; de Arabische bevolking in Jeruzalem is sinds 1967 verviervoudigd en groeide daarmee verhoudingsgewijs harder dan de Joodse. Het is vreemd om dan te stellen dat Oost Jeruzalem steeds Joodser wordt. Even later in de video vertelde Van Hoogstraten dat het gemeentebestuur van Jeruzalem decennia lang de Arabische wijken heeft genegeerd; geen vuilnisophaaldienst en geen parken. De nieuwe burgemeester van Jeruzalem Nir Barkat, beloofde wat te gaan doen aan de achterstand in planning en ontwikkeling van het oostelijke stadsdeel en heeft de afgelopen jaren veel in de Arabische wijken geïnvesteerd, maar dat werd weer niet genoemd.
Na die reportage vroeg Huys of de vredesbesprekingen voortgezet zullen worden, waarop Van Hoogstraten zei dat beide partners er belang bij hebben. Volgens haar zou Netanyahu’s belang vooral zijn om het uiterst kritische Europa een beetje tegemoet te komen, en Abbas wilde vooral de Palestijnse gevangenen vrij krijgen, zijn belangrijkste voorwaarde om te gaan onderhandelen. Onvermeld bleef dat Abbas eveneens Europa tegemoet moest komen, waarvan de PA veel donorgelden ontvangt.
Tenslotte volgde een portret van en interview met Salam Fayyad. Fayyad, die tot april dit jaar premier van het beoogde Palestina was, staat bekend als een gematigd figuur en zal ongetwijfeld zijn goede bedoelingen hebben. Fayyad heeft echter niet alleen onenigheid met Israël, ook met de Palestijnse autoriteit. De reden daarvan, namelijk het meningsverschil over het financiële beleid van de PA bleef onvermeld. Fayyad blijft hoopvol, aan hem zal het niet liggen. Maar anders dan de reportage suggereerde, ligt het ook niet alleen aan Israël. De regering van Abbas gaat de noodzakelijke compromissen uit de weg die voor vrede nodig zijn, blijft aan opruiing doen en ontsloeg Fayyad, die daadwerkelijk de corruptie wilde aanpakken. Aan die kwalijke rol van de PA werd totaal geen aandacht besteed.
Samengevat: In deze berichtgeving over het vredesoverleg werd wederom het nederzettingenbeleid van Israël als grootste obstakel neergezet, waarbij aandacht voor de Israëlische context vrijwel achterwege werd gelaten. De prangende vraag is wanneer er eindelijk eens een reportage komt over of Palestijnen wel willen instemmen met compromissen die men van hun kant zal moeten sluiten of over problemen bij de PA en de bedenkelijke rol van Palestijnse media?