feb 022012
 

 (Photo: Daniel Bar-On)

IMO Blog

De manier waarop Israel en de Holocaust met elkaar in verband worden gebracht dient vaak vooral om onze schuldgevoelens te verlichten, en de doorgeschoten ‘kritiek’ op Israel is deels daarop terug te voeren. ‘Israel is door ons aan de Joden gegeven en dus dient men zich een beetje te gedragen’, wordt ook vaak gedacht en hangt hiermee samen. ‘Wij hebben zo ons best gedaan voor jullie en nu doen jullie hetzelfde tegen een ander volk. We hebben ons lelijk in jullie vergist, de ware aard komt boven nu de Joden zelf over anderen heersen.’ Een onsmakelijke en neerbuigende reactie die ik helaas geregeld tegenkom.

Natuurlijk kunnen mensen en volken meer rottigheid uithalen als ze macht hebben, en het is behoorlijk naïef om te denken dat landen, mensen en volken nooit hun macht misbruiken. De Joden hebben om die reden natuurlijk niet minder recht op een staat en een stukje van de koek, en in plaats van ons ongemakkelijk voelen bij het machtsmisbruik dat ook Israel weleens aan de dag legt, vind ik het voor de hand liggender als Europeaan je ongemakkelijk te voelen bij het feit dat de Joodse staat er niet eerder was, zodat een veel groter deel van de Joden nog uit Europa weg had kunnen komen.

Het is opvallend hoe ingeburgerd de idee is dat Israel door het Westen is gecreëerd, aan de Joden gegeven, en dat dat een gunst is, een gunst waarvan sommigen in retrospect spijt lijken te hebben. ‘We hadden ze misschien beter een staat kunnen geven in Madagaskar’, hoor je dan zeggen, of ‘we hadden geen land dat al aan een ander toebehoorde weg mogen geven’. Over andere landen in het Midden-Oosten, die willekeuriger en zonder democratische VN stemming door enkele koloniale machten zijn verdeeld, hoor je zulke dingen nooit zeggen. Dat Palestina niet van ‘de Palestijnen’ was, dat het nadat de Ottomanen na de Eerste Wereldoorlog waren verslagen onduidelijk was wat met al dat land – waar Palestina een fractie van uitmaakte – moest gebeuren, dat ontgaat velen. Zoals ook nog steeds bij velen onbekend is dat de zionisten het land al vanaf eind 19e eeuw aan het opbouwen waren, grond aankochten en moerassen drooglegden, er gemeenschappen stichtten, scholen en ziekenhuizen bouwden, zorgden voor werk, een vakbond oprichtten, een ondergronds leger en een eigen nationaal bestuur. Dat alles voordat de nazi’s in Duitsland aan de macht kwamen en de eerste anti-Joodse wetten doorvoerden.

Waarom is dan toch de idee zo sterk dat wij dat kleine stukje land weggaven, dat dat tegenover de Palestijnen niet helemaal juist was en wij er nu medeverantwoordelijk voor zijn dat die nog geen staat hebben en ca. een miljoen Palestijnen in vluchtelingenkampen leven? Er is meerdere keren voorgesteld het gebied te delen, de Britten kwamen de Palestijnen steeds meer tegemoet, evenals de VN, maar hun compromisloze opstelling leidde tot oorlog en die hebben ze, mede door de tien jaar eerder uitgebroken Arabische opstand, verloren. Geen volk krijgt zoveel geld en steun als de Palestijnen, en alleen voor hen is er een aparte vluchtelingenorganisatie met een ander mandaat en een naar verhouding veel ruimer budget. En voor alleen Palestijnse vluchtelingen is er een ruimere definitie waardoor nakomelingen tot in eeuwigheid vluchteling blijven. Ondanks al die steun en aandacht en geld voor de Palestijnen voelen velen zich schuldig dat we, uit schuldgevoel over de Holocaust dat de zionisten zogenaamd handig wisten uit te buiten, hebben ingestemd met een Joodse staat.

De Joden hadden niet alleen dringend een staat nodig, waar bijvoorbeeld de overlevenden en ontheemde Joden die verder nergens welkom waren naartoe konden, maar hadden als Midden-Oosters volk dat daar duizenden jaren verspreid had geleefd, ook gewoon recht op een plekje onder de zon en een stukje van de koek die na de Eerste (en weer na de Tweede) Wereldoorlog werd verdeeld. Dat er wat schuldgevoel voor nodig was om een meerderheid van de VN dit te doen laten inzien, is niet de schuld van de Joden.

Sommigen zeggen dat het tijd wordt de Joden eens als een normaal volk te zien, en niet als slachtoffers van de Holocaust die een speciale behandeling verdienen. Daar ben ik het gedeeltelijk mee eens. Het wordt inderdaad tijd om Israel te erkennen en behandelen als een land dat er even vanzelfsprekend is als andere landen, waarvan een flink deel ook niet al te zachtaardig tot stand is gekomen. Het wordt ook tijd Joden als een normaal volk te zien dat tot dezelfde wreedheden en stommiteiten in staat is als andere volken, en dat net als andere naties haar eigen mythen heeft over haar ontstaan en rol in de wereld. Tegelijkertijd zijn de Joden echter uniek omdat het zo’n oud volk is, en een unieke mix bevat van etniciteit en religie, en ze zolang als minderheid in Europa hebben geleefd. Met name dat laatste schept een bepaalde verantwoordelijkheid en bescheidenheid gezien wat de Joden daarbij is aangedaan.

Tegenover de uitleg van de excuus-Joden die in het Westen zo populair zijn, staat de uitleg van Israel zelf. En hoewel Israel wellicht niet zo uitzonderlijk reageert als vaak beweerd, beroept ook het land zelf zich vaak op de Holocaust. Is dat omdat men weet of hoopt daarmee een gevoelige snaar te raken in een wereld die los daarvan de Joden nou eenmaal niet altijd gunt wat anderen wel toekomt, en hun daden langs een andere meetlat legt dan die van anderen? Of ervaart men zelf ook dat de Holocaust Israel, op wat voor manier ook, in een soort uitzonderingspositie plaatst? Er is immers geen ander volk dat men zo vaak trachtte te vernietigen. Bijna alle Joodse feestdagen gaan erover. Iemand grapte eens: “We vieren altijd hetzelfde: Ze wilden ons doden, maar wij overleefden. Laten we eten en dansen”.

Netanyahu verklaarde onlangs:

Seventy years ago, the Jewish people were helpless. They had no ability – neither political, nor military nor diplomatic – to organize their own defense, and one-third of our people were annihilated. The difference between 1942 and 2012 is not the absence of enemies; that same desire to destroy the Jewish people and the state that arose – this desire exists and has not changed. The difference is our ability to defend ourselves and to do so with determination. The Jewish people and the Government of Israel have the obligation and the right to prevent another annihilation of the Jewish people or attack on its state.

Als iemand zou zeggen dat alle Nederlanders dood moeten, zou ik dat wellicht met een korrel zout nemen. Maar wanneer de geschiedenis van de Nederlanders aan elkaar zou hangen van pogingen ons te vermoorden, dan ligt dat anders. Ondanks de bekendheid van de Holocaust, de pogroms, de kruistochten en de moordpartijen en verwoestingen door de Romeinen, vinden velen het irrationeel dat de leider van de enige Joodse staat zo praat en deze verbanden legt. Niet alleen in Nederland overigens, want ook in Israel heeft men felle kritiek. De oppositie vindt eveneens dat Netanyahu de Holocaust voor politieke middelen inzet, terwijl sommige kolonisten en ultra orthodoxen de Holocaust op geheel eigen wijze voor hun eigen doelen inzetten.

Volgens critici is de idee dat er weer een Holocaust kan komen irrationeel. De Palestijnen zijn geen nazi’s en zelfs Achmadinejad is geen moderne uitvoering van de Führer. Bovendien is Israel militair sterk genoeg om te voorkomen dat mensen die eventuele ideeën in die richting hebben ze ook uitvoeren. Dat vind ik te gemakkelijk. Hoeveel mensen zagen in pakweg 1930 of zelfs 1938 waartoe de nazi’s in staat zouden zijn? Mensen zijn niet rationeel, ontwikkelingen zijn onvoorspelbaar, en vaak rest ons niet veel anders dan op grond van wat er in het verleden gebeurde onze inschattingen maken. En daarbij moet je soms van het meest sombere scenario uitgaan.

Ook nu wordt geen volk zoveel bedreigd en gedemoniseerd als de Joden. Dus waarom zouden ze het niet serieus nemen? Waarom zouden al die leiders van Hamas en Hezbollah, de Moslim Broederschap, Islamitische Jihad, imams en moefti’s van de PA en Hamas en in de Arabische wereld, Arabische politici en historici en al die mensen die Hitler prijzen en de Joden vervloekt door Allah noemen en hun staat een kankergezwel, het niet menen? Deze Jodenhaat gaat verder terug dan het conflict, dan de bezetting, dan het bestaan van het Israelische leger. Het vind zijn oorsprong in datzelfde kwaad dat tot de Holocaust heeft geleid: antisemitisme.

Tot slot: het is één ding dat Israeli’s kritiek hebben op het ‘gebruik’ van de Holocaust door de Israelische regering, en het is goed en noodzakelijk dat er in Israel een continu debat woedt over de betekenis van de Holocaust en de vraag of men zich niet teveel door de Holocaust laat definiëren/bepalen. Het is ook terecht dat er op de dubbele houding wat dit betreft wordt gewezen: enerzijds beroept men zich op de Holocaust als voorbeeld van wat er kan gebeuren als de Joden geen staat en leger meer zouden hebben, anderzijds lijkt men zich soms te schamen voor de tijd toen die er inderdaad nog niet waren, en de diaspora mentaliteit van aanpassen en ondergaan. Daar verwees het citaat uit Brandpunt uit mijn vorige artikel en de ‘makke schapen’ ook naar, en daar zit wel een kern van waarheid in. Het leidt er bijvoorbeeld toe dat de overlevenden van de Holocaust die in Israel leven van een schamele bijlage moeten rondkomen, en vaak aangewezen zijn op liefdadigheid.

Maar het gaat niet aan dat wij, niet-Joodse Nederlanders en andere Europeanen, de Israeli’s de les lezen over hoe zij de Holocaust dienen te herdenken en welke lessen ze eruit dienen te trekken. Hier past ons waarlijk bescheidenheid.

Ratna Pelle

Share