– door Tjalling –
Een dag na afloop van het bezoek van Paus Franciscus aan het Midden Oosten, verscheen in Trouw een opvallend negatief en eenzijdig artikel van Gied ten Berge (betrokken bij Kairos Palestina). Hij vindt dat het pausbezoek zou zijn overschaduwd door extremisme, ‘ditmaal óók onder Joodse Israëli’s’, en spreekt zowel de Israëlische regering als Joden en christenen ‘met een groot hart voor Israël’ daarop aan. Ten Berge ventileert in zijn artikel uitsluitend kritiek op Israël en draagt daarbij vijf kwesties aan.
Voordat die riedel aan de orde komt, wil ik eerst ingaan op een stekelige opmerking aan het begin van het artikel. Ten Berge: “In het verleden werd bij zulke bezoeken veelal het licht gezet op de joods-christelijke betrekkingen en dan ging het vooral over schuld en boete van christenen tegenover hun oudere broeders en zusters in het geloof. Maar het moment is gekomen om een wedervraag te stellen”. Christenen zouden dus genoeg schuld hebben betuigd en boete gedaan. Gelet op de ontzettende gevolgen van de vervangingstheologie (die er op neerkomt dat het joodse volk is vervangen door de gemeente van het Nieuwe Testament, en de beloften van God aan de Joden daarmee zijn komen te vervallen) is het in dit verband onjuist om welke ‘wedervraag’ dan ook te stellen. In plaats daarvan is blijvende waakzaamheid geboden tegen het opnieuw de kop opsteken van deze vervangingstheologie.
Los hiervan staat het feit dat sommige ultra orthodoxe Joden zich soms misdragen tegenover mensen die hun overtuiging niet delen. Echter binnen alle religies zijn er nu eenmaal extremisten en bovendien is het te begrijpen dat veel Israëli’s zich teleurgesteld voelen door de kritische houding van veel kerken tegenover hun land. Dat die houding bij sommigen is ontaard in vernielingen en bekladding van kerken is te betreuren en te veroordelen, maar is zeker niet het enigste wat het pausbezoek heeft overschaduwd. De grootste schaduw over het pausbezoek is veel meer hetgeen wat Ten Berge niet noemt, zoals bijvoorbeeld de toenemende agressie en terreur tegen christenen in veel landen met een islamitische meerderheid. Israël heeft strenge veiligheidsmaatregelen getroffen en enkele Joodse extremisten zijn zelfs onder huisarrest geplaatst. Er zijn dan ook weinig incidenten geweest en de aandacht hiervoor in de pers is nogal overtrokken.
Dan die vijf kwesties, waar Israël op zou moeten worden aangesproken. Volgens Ten Berge zou de ‘obsessie’ van premier Netanyahu, om van minderheden te eisen dat ze trouw beloven aan het ‘Joodse’ karakter van de staat Israël, onverenigbaar zijn met het principe van gelijke burgerrechten. Het woord obsessie is hier volkomen misplaatst. De staatsinrichting van Israël verschilt met die van Nederland, maar heel belangrijk is wel dat in principe alle burgers van Israël gelijkberechtigd zijn. Er zijn dan ook Arabische leden van de Knesset, het Hooggerechtshof en andere belangrijke organen. In de functies en bevoegdheden van de Knesset wordt o.a. genoemd dat ‘partijen die het bestaan van Israël als de staat van de Joodse mensen en de democratische aard daarvan verwerpen, of aanzetten tot racisme, niet deel mogen nemen aan de verkiezingen’. De nadruk op Israëls Joodse karakter mag ons overdreven voorkomen, maar moet wel worden gezien in het licht van de voortdurende ontkenning van Israëls bestaansrecht in de Arabische wereld en onder Palestijnen. Ook het ‘gematigde’ Fatah en de PA van Machmoud Abbas doen dit in hun media, kinderprogramma’s en schoolmateriaal.
Dan de kwestie van annexaties en de muur. De Westoever barrière, die voor een groot deel uit een hek bestaat, werd gebouwd om een einde te maken aan de Palestijnse zelfmoordaanslagen die het leven in Israël totaal ontwrichtten. Voor een groot deel loopt ‘de muur’ over de grens van 1967 (circa 8% van de Westbank ligt aan de ‘Israëlische’ kant van de barrière). Palestijnen van wie land is onteigend zijn financieel gecompenseerd. Ook heeft het Israëlische Hooggerechtshof de overheid opgedragen om stukken hek te verplaatsen, daar waar het een aantal Palestijnen teveel schade oplevert. Wat Ten Berge precies bedoelt met illegale nederzettingen is niet duidelijk. Het laat zich echter raden dat hij daarmee àlle nederzettingen bedoelt, ook in de grote nederzettingenblokken die volgens alle compromisvoorstellen tot nu toe bij Israël zouden komen (waarvoor de Palestijnen grotendeels gecompenseerd zouden worden met land elders).
Na het mislukken van de missie van minister Kerry zou Israël zijn kans schoon zien ‘om full speed door te gaan met zulke annexaties en illegale bouwprojecten’. Er is echter – buiten Jeruzalem in 1980 – niets geannexeerd, dat is typisch een woord dat er te pas en te onpas bij wordt gehaald om de zaak aan te zetten. Verder komen dezelfde bouwplannen vaak meerdere keren in het nieuws, omdat ze verschillende fasen moeten doorlopen voordat van daadwerkelijke bouw sprake is. Elder of Ziyon analyseerde dit in verband met een stuk van Jimmy Carter in The Washington Post dat gedeeltelijk dezelfde aantijgingen bevat als dat van Gied ten Berge. Uit gegevens van Peace Now bleek dat elk bouwplan tot 8 goedkeuringsfases moet doorlopen, en dat dit nog niet hoeft te betekenen dat er ook daadwerkelijk wordt gebouwd. Peace Now telde voor de tweede helft van 2013 slechts 828 woningen waarvan de bouw daadwerkelijk was gestart. Kortom: een veelvoud van het aantal appartementen dat daadwerkelijk wordt gebouwd, komt in het nieuws. In heel 2013 zijn rond de 1500 appartementen gebouwd. Als je uitgaat van een royale 6 personen per appartement, kom je uit op een groei van de bevolking van 1,5%, de helft van de groei van de Joodse bevolking op de Westoever.
Waarom worden er dan zulke astronomische aantallen nieuwe woningen aangekondigd, en dat tijdens de onderhandelingen onder leiding van Kerry? Dit is voor een deel om de rechtervleugel in Netanyahu’s regering tevreden te stellen; zij waren vanaf het begin tegen de onderhandelingen en moesten nogmaals slikken toen Israël instemde met het vrijlaten van ruim 100 Palestijnse gevangenen, die allen vastzaten voor dodelijke aanslagen en schietpartijen.
De missie van Kerry mislukte inderdaad en is, ondanks Israëlische compromissen, vooral stuk gelopen op het feit dat de Palestijnen geen enkele toezegging hadden gedaan en er weinig schot in de zaak zat, en de Palestijnen weigerden toe te zeggen dat men ook na 29 april zou blijven praten. Israël zag het niet zitten om een paar weken voor het einde van de onderhandelingen nog eens 25 gevangenen vrij te laten zonder dat het daar iets voor terug zou krijgen. Ook was er onenigheid over enkele Israëlisch-Arabische gevangenen. Israël wilde hen om veiligheidsredenen niet vrijlaten, terwijl Abbas daar juist op stond. Er was al langer gehakketak en het vertrouwen aan beide kanten dat er iets uit zou komen was tot een dieptepunt gezonken. Toen als klap op de vuurpijl de Palestijnen een eenheidsregering met Hamas aankondigden, was de maat vol.
Palestijnse christenen en kerkleiders hadden zich afgelopen paastijd tot de rechtbank gewend om te protesteren tegen de beperkingen van de bewegingsvrijheid en veiligheidsmaatregelen, aldus Gied ten Berge. Voor hen zou de stad op slot zijn gegaan. De Israëlische autoriteiten moeten echter wel strenge maatregelen nemen. Deze zijn bedoeld om de enorme toeloop in de hand te kunnen houden en de veiligheid van de vele bezoekers te kunnen waarborgen. Israël heeft juist, anders dan voorheen het Jordaanse bestuur, zich altijd ingespannen om de godsdienstvrijheid voor alle geloven in Jeruzalem te garanderen.
Recent verwoestte het Israëlische leger ruim 1500 fruitbomen op het land van de Tent of Nations, het vredesproject van de Palestijnse christelijke familie Nassar, die hun land gebruikt als plaats voor ontmoeting en dialoog tussen Christenen, Joden en Moslims. Dit feit is op zich zelf betreurenswaardig en het is nog niet duidelijk waarom die 1500 fruitbomen zijn vernield. Wel wordt er door bijvoorbeeld de burgemeester van Gush Etzion (waar het land van de Tent of Nations onder valt) getwijfeld aan de houding van Daoud Nassar; die zou niet werkelijk naar co-existentie en beëindiging van vijanddenken streven. Zo heeft hij helemaal geen kontakten met de Joden uit Gush Etzion en doet hij niet mee aan de samenwerkingsprojecten die er in die nederzetting zijn met Palestijnen uit de buurt. Op zijn land werken vooral internationals en zijn boodschap lijkt dan ook vooral aan hen gericht.
Het betoog van Ten Berge is dus voor een groot deel feitelijk onjuist, erg eenzijdig en legt een vergrootglas op (vermeende) Israëlische misstanden. Daarnaast valt hij mensen die achter Israël staan aan op hun vermeende gebrek aan kritiek. Dat is vreemd, want die kritiek is er wel degelijk, en organisaties als het CIDI maken dat ook duidelijk. Juist de vele eenzijdige aanvallen op Israël leiden er echter toe dat mensen ‘met een groot hart voor Israël’ nog weleens in het defensief willen gaan en zich in de eerste plaats boos maken over de vele onjuistheden die over Israël te berde worden gebracht. Ook Trouw werkt daaraan mee door steeds maar weer mensen, met ongegronde kritiek op Israël, aan het woord te laten komen, waarbij zij niet in het minste worden gehinderd door een kritische houding van de redactie.
Niet het extremisme van sommige mensen die achter Israël staan, nog het Israëlische beleid, wel de Palestijnse weigering om Israël als joodse staat te erkennen, de misdaden van islamitische extremisten tegenover christenen, de vele moorden en het zwijgen daarover, hebben de grootste schaduw over het pausbezoek geworpen. Dit valt echter buiten het blikveld en de visie van Ten Berge, die nota bene betrokken is geweest is bij vredesorganisaties zoals het IKV en Pax Christi. Zijn houding ten opzichte van Israël is bepaald niet vredelievend en zeker niet constructief.
Bronnen:
- http://missingpeace.eu/nl/2010/06/slooporders-en-co-existentie-in-gush-etzion/
- https://www.israel-palestina.info/actueel/2014/04/30/de-discriminatie-van-christelijke-palestijnse-bijna-pelgrims/
- http://mens-en-samenleving.infonu.nl/politiek/6345-veiligheidshek-israel-is-geen-apartheidsmuur.html