mrt 112012
 

(cartoon: Tom Janssen)


IMO Blog

De afgelopen week werd het nieuws over Israel weer eens gedomineerd door de Iraanse dreiging van een atoomwapen, Israels waarschuwingen dat de tijd van diplomatie ten einde loopt, en de VS die enerzijds begrip toont voor Israel en zijn steun toezegt, en anderzijds bepleit die diplomatie nog een kans te geven en duidelijk laat merken een aanval op Iran op het moment niet te zien zitten.

Volgens sommigen is een Israelische aanval op Iran met de toespraak van Netanyahu voor de AIPAC weer een beetje dichterbij gekomen, en zij menen zeker te weten dat het nog voor de Amerikaanse presidentsverkiezingen gaat gebeuren; anderen betwijfelen of Israel daar wel toe in staat is zonder Amerikaanse hulp, en Obama heeft duidelijk gemaakt de diplomatie tot na de presidentsverkiezingen een kans te willen geven. Obama benadrukte voor de AIPAC natuurlijk de goede samenwerking met Israel op het gebied van veiligheid en de gemeenschappelijke oefeningen, maar veel Israeli’s zien hem vooral als de president die nog meer dan zijn voorgangers de nederzettingen bekritiseerde, en de Palestijnen steunde in hun eis dat Israel een algemene bouwstop moet instellen als voorwaarde voor onderhandelingen. Hij pleitte weliswaar tegen de erkenning van Palestina in de VN en kondigde een veto in de Veiligheidsraad aan, maar stelde daarbij ook dat “the borders of Israel and Palestine should be based on the 1967 lines with mutually agreed swaps.”

Hoewel dit ook het uitgangspunt was in de Camp David onderhandelingen, werd het nu, aldus The Atlantic, als beginpunt gepresenteerd zonder enige Palestijnse concessie in ruil. Andere dingen die een meer pro-Arabische houding verraadden waren Obama’s bezoek aan diverse Arabische staten terwijl Israel werd overgeslagen, en het begrip dat hij betoonde voor de Palestijnse positie. Volgens sommigen vergeleek hij in zijn speech in Cairo de situatie van de Palestijnse vluchtelingen impliciet met de Holocaust. Ook is er op gewezen dat Obama een aantal adviseurs heeft die nogal kritisch tegenover Israel staan. Anderzijds verschilt Obama’s beleid niet wezenlijk van dat van zijn voorgangers; het State Department is altijd nogal Israel kritisch en ook eerdere regeringen toonden zich niet bepaald verheugd over de uitbreidingen in de nederzettingen. Het lijkt dan ook vooral de toon te zijn die verschilt; de verzoenende toon naar de Arabische wereld en de wat killere houding tegenover Israel. Ook de chemie tussen Obama en Netanyahu houdt niet bepaald over.

Commentatoren als Barry Rubin wijzen erop dat Obama en zijn staf weinig van het Midden-Oosten begrijpen en daarom beslissingen nemen die desastreus zijn voor Amerika en het Midden-Oosten zelf. Zo moesten juist dictators die pro-Westers waren het veld ruimen, zoals Mubarak, Ben Ali en in mindere mate Ghadaffi, en mag Assad voorlopig blijven zitten ‘omdat de alternatieven mogelijk erger zijn’ en omdat het Westen geen zin heeft om weer in te grijpen. Maar ook omdat Rusland en China hun strategische partners wel onscrupuleus blijven steunen.

Terug naar het Iraanse kernwapen. Het belangrijkste verschil in de positie van de VS en Israel is dat de VS alleen een echt Iraans kernwapen wil verhinderen, terwijl Israel wil dat Iran de capaciteit tot het vervaardigen van zo’n wapen helemaal niet in handen krijgt. The Atlantic formuleert het als volgt:

Despite the all-out effort being made by the White House to talk down the Israelis and muster political support among critical Jewish voters at home, some daylight remains between U.S. and Israeli positions. In particular, while Obama says he will do what is necessary to prevent a “nuclear bomb,” Israelis still tend to define their own “red line” as preventing Iranian bomb-making “capability.” “With the backing of the U.S. military, [Obama] has stood firm behind weaponization rather than weapons capability as the red line,” said Washington commentator Trita Parsi. As a result, Parsi insists, the differences between the U.S. and Israel remain “profound.”

Het Westen zou, die redenering volgend, mogelijk kunnen instemmen met een compromis waarbij Iran belooft geen bom te zullen maken maar verder wel alles mag doen wat nodig is om de spullen daarvoor klaar te hebben liggen. Zo kan het toch indirect dreigen met zo’n bom, die het immers snel kan maken, en daardoor haar positie in de regio en tegenover Israel aanzienlijk versterken. Het Westen kan dan blijven zeggen dat ze een Iraanse kernbom hebben afgewend en is van het duivelse dilemma verlost wanneer de tijd van diplomatie en sancties voorbij zijn en alleen een aanval Iran nog van een kernwapen kan afhouden.

Uiteraard is dit voor Israel geen aanvaardbare oplossing, dat dan immers met een feitelijk Iraans kernwapen zal moeten leven, al kan die niet a la minute worden afgeschoten. Wat Israel in zo’n geval zal doen, en of Netanyahu het zozeer benadrukte recht om in te grijpen wanneer hij dat nodig acht voor de veiligheid van zijn land, zal gebruiken, is een groot raadsel en hangt waarschijnlijk vooral af van de vraag of men denkt de capaciteit te hebben zonder hulp van de VS het Iraanse atoomprogramma aanzienlijke schade toe te brengen.

 

Ratna Pelle

 

Share