~ door Wouter ~
De 20ste Knesset van Israel is dinsdag gekozen, met een verrassend grote overwinning voor de Likoed van Bibi Netanyahu. Met een kwart van de 120 Knessetzetels is dit Bibi’s grootste zege tot nu toe (Ariel Sharon had in 2003 een derde van de zetels).
Yisrael Beiteinu van Avigdor Lieberman is daarentegen ongeveer gehalveerd, en Joods Thuis van Naftali Bennett zakte van 12 naar 8 zetels. De drie rechtse partners van de vorige coalitie zijn daarmee samen van 43 naar 44 zetels gestegen.
Centrumpartij en ex-coalitiepartner Yesh Atid van Yair Lapid zakte van 19 naar 11 zetels. Dit verlies zal mede ten goede zijn gekomen aan nieuwkomer Kulanu, dat eveneens focust op zaken als de hoge kosten van levensonderhoud in Israel. Kulanu werd afgelopen november opgericht door Moshe Kahlon, een oud-minister van Likoed, maar op zijn lijst staan kandidaten afkomstig van uiteenlopende partijen (waaronder overigens ook historicus Michael Oren).
De andere centrumpartij en ex-coalitiepartner Hatnua van Tzipi Livni (6 zetels) heeft op een gezamenlijke lijst met Labor (15 zetels) nu als Zionistische Unie 24 zetels gehaald. Een bescheiden winst, maar vergeleken met de rooskleurige prognoses en de exit polls een zware teleurstelling voor links, dat zich flink had ingespannen om Netanyahu van de troon te stoten.
Livni’s vroegere partij Kadima (voorheen 2 zetels) deed niet meer mee, en het groen-linkse Meretz daalde van 6 naar 5 zetels. De drie Arabische partijen (waaronder de communisten) hadden zich verenigd op de Gemeenschappelijke Lijst om de nieuwe kiesdrempel van 3,25% van de stemmen te halen, en boekten samen 2 zetels winst, van 11 naar 13 zetels.
Een centrumlinkse coalitie zou ofwel de twee ultra-orthodoxe partijen ofwel de Arabische lijst nodig hebben voor een meerderheid; beide opties lijken vrijwel uitgesloten.
President Rivlin zal zondag zeker eerst Netanyahu de opdracht geven een coalitie te vormen. De ultra-orthodoxe partijen Shas en Verenigd Torah Judaïsme, die de laatste jaren in de oppositie zaten met 11 respectievelijk 7 zetels, hebben nu nog samen 13 zetels, onvoldoende om Bibi aan een meerderheid te helpen. Daarvoor heeft hij ook nog de steun nodig van nieuwkomer Kulanu, en dat lijkt de grootste onzekere factor in de komende coalitievorming.
Iedereen gaat er vanuit dat Kulanu aan Netanyahu’s rechtse coalitie zal meedoen, mits het de gewenste ministeries in handen krijgt die het belangrijkste zijn voor de eigen speerpunten.
De president zou liever een brede coalitie met Likoed en de Zionistische Unie zien, maar Bibi heeft een duidelijke voorkeur voor rechts.
Uiteindelijk lijken deze verkiezingen daarmee geen grote verschuivingen gebracht te hebben:
– Bibi’s winst ging vooral ten koste van zijn rechtse partners.
– Livni heeft zich definitief bij een centrumlinks blok aangesloten.
– Yesh Atid heeft bijna de helft van haar zetels verloren aan weer een nieuwe centrumpartij.
– De Arabische partijen hebben zich noodgedwongen verenigd, al zijn de onderlinge verschillen (van communisten tot radikale moslims) enorm.
– De ultra-orthodoxen komen hoogstwaarschijnlijk terug in de regering en vervangen samen met Kulanu de partijen van Livni en Lapid.
Partij aantal zetels 2015
Likoed 30
Zionistische Unie 24
Gemeenschappelijke Lijst 13
Yesh Atid 11
Kulanu 10
Joods Thuis 8
Shas 7
Yisrael Beiteinu 6
Verenigd Torah Judaïsme 6
Meretz 5
(Zie artikel Israel politiek voor voorgaande verkiezingen.)