= IMO Blog =
Het NOS Journaal wordt er ook geregeld van beschuldigd te pro-Israel te zijn. In stevige bewoordingen uitte Dries van Agts The Right Forum (TRF) zijn onvrede over een reportage van Monique van Hoogstraten van afgelopen juli, waarin wel duidelijk wordt gemaakt dat Abbas degene is die de invoer van medicijnen en stroom stopte en ervoor zorgt dat patienten geen toestemming meer krijgen om in Israel behandeld te worden. Want het lag toch allemaal eigenlijk aan Israel dat met een ‘wurgende blokkade en drie verwoestende offensieven‘ van Gaza een ‘humanitair spookhuis’ had gemaakt? En dat ‘volgens het internationaal humanitair recht de verplichting heeft in de elementaire levensbehoeften van de bevolking van Gaza te voorzien’. En bovendien is ‘de strijd tussen de PA en Hamas om te beginnen in de Israëlische bezettingspolitiek geworteld’, waarbij ‘de internationale gemeenschap al jaren schaamteloos de andere kant opkijkt, zoals ze ook Israëls illegale koloniale avonturen op de Westelijke Jordaanoever en in Oost-Jeruzalem structureel op hun beloop laten’.
Dat moet volgens TRF bij ieder item over de Palestijnen allemaal vermeld worden, want anders mist de kijker ‘alle context die hij nodig had om te begrijpen waarom Gaza op de rand van de volledige ineenstorting balanceert’ en daarmee maakt de NOS ‘haar verantwoordelijkheid om de samenleving van deugdelijke informatie te voorzien ondergeschikt aan een politieke agenda’, en verwordt men tot ‘een spreekbuis van de regering-Netanyahu’.
Toe maar. Een NOS uitzending waarin correct wordt weergegeven dat Abbas een aantal maatregelen heeft genomen die de bevolking in Gaza ernstig treffen, maakt de NOS tot spreekbuis van Netanyahu. Je zou net zo goed kunnen zeggen ’tot een spreekbuis van Hamas’ want de strekking van het item is dat de maatregelen niet zozeer Hamas treffen alswel de gewone bevolking:
“En of Abbas ook echt bereikt wat hij voor ogen heeft? Hamas buigt niet, zegt Van Hoogstraten. “Hun leiders worden niet getroffen. Die hebben bijvoorbeeld zonnepanelen op hun dak.” En de bevolking moet steeds minder hebben van de man die regeert vanuit Ramallah op de Westelijke Jordaanoever. Van Hoogstraten: “Dit is niet waarmee hij Hamas raakt. Dit is waarmee hij zijn eigen aanhang verliest.” ”
Wat Van Agt en co natuurlijk steekt, is dat de Palestijnen ook problemen hebben die niet aan Israel te wijten zijn, maar aan intern geruzie, corruptie en incompetentie. In dit item had het weinig meerwaarde (en kost het teveel tijd) al het wapengemeen tussen Hamas en Israel te vermelden, de beperking van invoer van goederen in reactie op de vele raketbeschietingen, etc. Daar is wanneer het actueel is ruimschoots aandacht voor bij de NOS, en wordt ook ruimschoots het Palestijnse perspectief belicht.
TRF kraamt daarbij een hoop onzin uit. De strijd tussen Fatah en Hamas is niet in de bezetting geworteld. Lang voordat er een bezetting was en voordat Israel was gesticht sloegen verschillende Palestijnse groeperingen elkaar al de koppen in. De interne strijd tijdens de grote Arabische Opstand in de jaren ’30 kostte duizenden Palestijnen het leven, en droeg bij aan hun verlies in 1948. Israel houdt Gaza al ruim tien jaar niet meer bezet en is ook niet meer verantwoordelijk voor de eerste levensbehoeften van de Gazanen, niet meer dan Egypte in elk geval dat ook aan Gaza grenst. Na de machtsovername van Hamas zijn er internationale afspraken gemaakt over de doorgang van personen en goederen en de controle daarvan aan de verschillende grenzen. Dat is nogal wat anders dan een ‘wurgende blokkade’.
Feit is dat Hamas’ eigen broeders bereid zijn veel verder te gaan dan Israel in het onder druk zetten van hun rivaal Hamas om concessies gedaan te krijgen. Rechtse Israelische politici fantaseerden weleens over stopzetting van stroomvoorziening of het echt dichtgooien van de grenzen, maar werden vervolgens altijd teruggefloten. Die politici zeiden zulke dingen altijd wanneer er weer eens een raket op een kleuterschool was gevallen of een gezin het ternauwernood had overleefd, dankzij de goede schuilkelders en het dure waarschuwingssysteem van Israel.
Maar nu Abbas zulke dingen daadwerkelijk doet en arme jongetjes in een electrische rolstoel niet meer vooruit kunnen, of een jonge vrouw haar kankermedicijnen niet meer krijgt, worden Van Agt en co boos op…. de boodschapper! Die had de boel zo moeten draaien dat toch Israel weer de schuldige lijkt aan al het Palestijnse leed, ongeacht wat ze zelf doen. Dat is eigenlijk heel denigrerend naar de Palestijnen zelf, die blijkbaar nooit verantwoordelijk zijn voor hun daden en daarom ook nooit ergens op aangesproken kunnen en mogen worden. Nee, de internationale gemeenschap had Israel, nog veel meer dan het al doet, onder druk moeten zetten om met allerlei Palestijnse eisen in te stemmen. Dan komt het allemaal goed en is een welvarende, goed georganiseerde, vreedzame en democratische Palestijnse staat zo geregeld.
Naast een algemeen artikel (zonder auteur) op de website van TRF onder het kopje ‘nieuws’ schreef Dries van Agt er onder ‘opinie’ een open brief over naar Marcel Gelauff, eindredacteur van het NOS journaal. Ook daar veel retoriek over een ‘wederrechtelijke bezetting’, ‘wurgende blokkade’, ‘gebarricadeerde landstrook’, VN resoluties en natuurlijk kan de ‘openluchtgevangenis’ niet ontbreken.
Je zou zeggen dat de NOS dergelijke kritiek niet al te serieus neemt. TRF en Van Agt deden niet eens een halfslachtige poging om enigszins evenwichtig te zijn of om begrip te tonen dat de NOS geen verlengstuk van het PLO ministerie van Propaganda is. Maar verschil moet er wezen. Waar mensen uit pro-Israel hoek vaak uberhaupt geen antwoord krijgen, of een korte standaardreactie, of op zijn allerbest een nogal negatief getoonzette brief waarin zowat alle kritiek wordt ontkend, krijgt de ‘zeer geachte heer Van Agt’ een flinke veer in zijn kont:
“Dank voor uw betrokken open brief over de situatie in Gaza en de berichtgeving door de NOS. Het is mij zeer wel bekend dat u zich, als pleitbezorger van een rechtvaardige vrede in het Israëlisch-Palestijnse conflict, beijvert voor het lot van het Palestijnse volk, onder andere als erevoorzitter en oprichter van The Rights Forum.”
Van Agt is natuurlijk helemaal niet voor een rechtvaardige vrede, maar voor het eenzijdig doorzetten en steunen van alle Palestijnse eisen, inclusief het zogenaamde recht op terugkeer van de vluchtelingen en al hun nakomelingen. Wanneer Gelauff hierin mee gaat, laat hij in feite zien zelf niet objectief te zijn. Maar het zal wel vooral als geslijm bedoeld zijn bij deze oud-premier.
Op het verwijt dat de NOS geen aandacht besteedt aan de ‘werkelijke situatie in Gaza en de achterliggende oorzaken’ schrijft Gelauff haast verongelijkt dat Van Agt de NOS ‘werkelijk onrecht doet’. Hij ontkent met klem dat men de suggestie had willen wekken dat het lijden in de Gazastrook wordt veroorzaakt ‘door een hooggeplaatste Palestijn op de Westoever’, en vervolgt dat ‘het waar is dat we niet specifiek stilstonden bij de gevolgen van de bezetting sinds 1967 en niet specifiek de Israëlische blokkade noemden die al tien jaar plaatsvindt, maar daarmee is niet gezegd dat we de gevolgen daarvan negeren of ontkennen.’
Nee, god verhoede hebben we niet de indruk willen wekken dat de Palestijnen er ook zelf een puinhoop van maken, en dat daar misschien wel de belangrijkste oorzaak ligt voor hun ellende en het feit dat ze nog geen eigen staat hebben. En god verhoede hebben we de aandacht willen afleiden van Israels wandaden, want die zijn natuurlijk altijd per definitie veel en veel erger dan wat Palestijnen elkaar aandoen. Nee, we hebben tijdens de ‘laatste grondoorlog tussen Israel en Gaza ‘ondanks al het oorlogsgeweld’ dagelijks bericht over ‘de situatie in dit gekwelde en door u genoemde ‘gekooide’ gebied. En dat weken achtereen.’ En daarbij dus vooral het Palestijnse perspectief gegeven, want anders was die verslaggever zijn leven echt niet zeker, want later bleek dat Hamas de media er stevig onder hield en bepaalde wat men wel en niet mocht tonen.
Gelauff smeekt Van Agt vervolgens om ‘onze verslaggeving in een groter geheel en over een langere periode te bezien’ met de wens dat hij dan ‘vast tot een andere conclusie komt’. Ja, dat zou je inderdaad verwachten als je de algehele tendens bekijkt, maar voor Van Agt kan het niet pro-Palestijns genoeg zijn. Dit item was een uitzondering op de regel, net als die keer dat Monique van Hoogstraten een tipje van de sluier oplichtte over de restricties door Hamas in Gaza – nadat ze zelf weer veilig in Israel was.
Gelauff schrijft vervolgens ten overvloede dat hij ‘zich niet kan voorstellen dan ons publiek ‘in het geheel niet op de hoogte is van de blokkade van Gaza door Israël’. Nee, dat is ook onvoorstelbaar. Deze niet bestaande blokkade (humanitaire goederen mogen immers onbeperkt ingevoerd worden) komt in zowat ieder item over Gaza aan de orde, met doorgaans geen of nauwelijks uitleg over hoe het werkelijk zit en waarom bepaalde producten niet binnen mogen en alles streng wordt gecontroleerd. Tot slot krijgt Van Agt een zeer hartelijke uitnodiging: ‘Mocht het u aanspreken om met ons als redactie hierover het gesprek aan te gaan teneinde wat meer inzicht te krijgen in ons denken en handelen (en wij in het uwe) dan bent u bij deze van harte uitgenodigd. Wij lossen gaarne de benodigde praktische perikelen op, die dit voor u oproept.’
Ik klink wellicht jaloers, maar de toonzetting van de brief die ik vorig jaar van Marcel Gelauff terug kreeg was toch een tikje anders. En dan was ik al blij dat ik een redelijk uitgebreide brief kreeg, want dat gebeurt meestal niet als je je beklaagt over eenzijdige of onjuiste berichtgeving. Wordt Dries van Agt eerst geprezen om zijn betrokken reactie en voorts neutraal geschreven dat het hem bekend is dat hij zich voor een rechtvaardige vrede etc. beijvert, ik kreeg direct te horen dat mijn brief geen nieuwe gezichtspunten bevatte en dat duidellijk was uit welke hoek hij kwam.
Op kritiek schreef Gelauff mij in directe zin ‘Dat herken ik niet’, zonder omhaal van woorden en mooie formuleringen met het verzoek toch vooral ook de kant van de NOS te begrijpen. En vervolgens wordt ik ervan beticht dat ik van de NOS vraag dat men vanuit ‘mijn perspectief, vanuit Israëlisch perspectief, bericht’. Een onterechte aantijging, waarmee ik in de hoek van de propagandisten word neergezet waar je eigenlijk niet echt serieus mee in gesprek hoeft te gaan. De brief had dan ook meer het karakter van ‘We leggen het je graag nog een keer uit’ en niet ‘We gaan graag de dialoog met je aan’. Op mijn brief, in tegenstelling tot Van Agt, dan ook geen uitnodiging om te komen praten en ‘meer inzicht te krijgen in elkaars denken en handelen’.
Wanneer ik de NOS verzoek om ‘zorgvuldiger en minder bevooroordeeld te berichten over dit gecompliceerde conflict’, krijg ik als reactie dat dat ‘een gemakzuchtig en tendentieus verwijt’ is, ‘een doorzichtig frame’ dat ik verre van mij werp’. Dit terwijl Van Agt van ‘onthutsende desinformatie’ en ‘misleidende onvolledigheid’ spreekt en het algemenere artikel op The Rights Forum over dezelfde uitzending in de kop al van een ‘absoluut dieptepunt spreekt en vervolgens wordt gespeculeerd over ‘wat de Journaalredactie beweegt om zich als heraut van de regering-Netanyahu te gedragen?‘ Het is waarschijnlijk geen ‘journalistieke onkunde’ maar ‘een pricipiele politieke stellingname‘ omdat men al zo vaak de fout in zou zijn gegaan, aldus TRF.
Dat zijn toch duidelijk hardere aantijgingen dan ik deed, maar zoals gezegd bleef Gelauff tegenover Van Agt erg vriendelijk en maakte hem geen tegenverwijten. Verschil moet er wezen, maar de vraag blijft of dit slechts beleefdheid is om de oud-premier met meer egards te behandelen dan een onbekende blogger, of dat er, om het met TRF te zeggen, een principiele politieke stellingname achter schuilgaat? Wellicht staat men bij de NOS, die immers vaak negatief over Israel bericht, toch wat dichter bij het zeer Israelkritische gedachtengoed van Van Agt?
Ratna Pelle