IMO Blog
Een van de redenen dat ik de laatste tijd weinig heb geblogd is dat ik druk bezig was met de laatste nieuwsbrief Israel en media. De eenzijdige en suggestieve berichten hoopten zich op op mijn computer en in lange linklijsten en voordat ik een en ander in een rapportage en nieuwsbrief kon verwerken diende het volgende onderwerp zich alweer aan. Vlak voor de kerst was het dan eindelijk zo ver, en ligt er, met hulp van Tjalling en Wouter, een uitgebreide rapportage en een wat kortere nieuwsbrief. Hij bestaat uit twee hoofdonderwerpen, de Gaza escalatie (sommigen spreken van een oorlog, ik weet eigenlijk niet wanneer precies iets een oorlog heet, maar in de beleving van zowel Israeli’s als Palestijnen aan het ‘front’ was het een oorlog) en de statusverhoging van de Palestijnen bij de VN.
Vanuit Palestijns standpunt bezien zijn beide een overwinning, waarbij de Gaza oorlog door Hamas zou zijn gewonnen en de VN stemming een overwinning van de PA/PLO/Fatah is. Beide partijen kwamen hierdoor dichter bij elkaar te staan, al lijkt de liefde alweer wat bekoeld (en de overwinningsroes voorbij). Vanuit Israel gezien was de Gaza oorlog een militaire overwinning, waarbij men het merendeel van de raketten succesvol wist te onderscheppen en duizenden Hamas doelen in Gaza onklaar heeft gemaakt terwijl het aantal burgerdoden beperkt bleef. De VN stemming was een gevoelige nederlaag, die nog eens werd versterkt door het harde afwijzende oordeel van de internationale gemeenschap over Israels ‘strafmaatregelen’. De media versterkten de Palestijnse overwinning wat betreft de VN stemming en bevestigden eveneens de Palestijnse lezing van de Gaza confrontatie. Er was overdreven veel aandacht voor de Palestijnse burgerdoden en kinderen, waarbij ook doden door eigen vuur aan Israel werden toegeschreven. Er was daarentegen weinig aandacht voor het feit dat Hamas de eigen burgerbevolking bewust in gevaar bracht door vanuit dichtbevolkt gebied en vlakbij scholen raketten af te vuren.
Door deze selectieve en gekleurde berichtgeving zijn de media geen neutrale boodschappers meer, maar worden zij onderdeel van het conflict. Ze kiezen, bewust dan wel onbewust, partij. Ze versterken een partij en verzwakken de positie van de andere. Zo werd de door Hamas zelf uitgeroepen overwinning kritiekloos overgenomen door de media, en haar propaganda herhaald dat zij zich hiermee op de kaart had gezet en niet langer genegeerd kon worden door de internationale gemeenschap. Haar successen werden, vooral door de NOS en Nieuwsuur, breed uitgemeten: Arabische leiders die Gaza bezochten, het feit dat Israel afzag van een grondoffensief (dit werd niet als een Israelische concessie maar als een overwinning van Hamas gebracht), de raketten die tot Tel Aviv en Jeruzalem reikten. Voor Israels successen was veel minder aandacht. En terwijl de radikale woorden van Hamas leider Meshaal nagenoeg werden genegeerd, kwamen Israels ‘strafmaatregelen’ na de Palestijnse statusverhoging uitgebreid in het nieuws, met suggestieve koppen en een zeer negatieve toonzetting.
De media zijn in dit conflict al lang geen neutrale toeschouwers meer, erop gericht om de burger te informeren zodat die zijn eigen conclusies kan trekken. De lezer, kijker en luisteraar wordt zelden uitgedaagd zelf na te denken, door bijvoorbeeld beide posities over een zaak tegenover elkaar te zetten zonder een oordeel te geven. Nee, liever legt men in Jip en Janneke taal uit hoe het zit en wie wat fout doet. Het meest hardnekkige en wellicht meest complexe conflict moet vooral niet teveel vragen oproepen maar simpel geduid worden zodat we allemaal mee kunnen praten en de bekende clichés te berde brengen. ‘Israel mag zichzelf verdedigen, maar dit is disproportioneel’ zonder ook maar iets te weten van het proportionaliteitsbeginsel in het internationale recht. ‘De Joden zochten na de verschrikkingen van de Holocaust een nieuw thuis maar dat is wel ten koste gegaan van de Palestijnen’, alsof het zionisme in 1946 begon en de Joden toen opeens allemaal naar Palestina vluchtten waar de VN een keurige staat met alles erop en eraan voor ze had klaargemaakt. En zo kan ik nog wel even doorgaan. Lees hier meer over de bekende clichés en mythes over het conflict. De rapportage en nieuwsbrief tonen wederom aan dat de media zich niet aan de eigen journalistieke maatstaven houden waar het Israel en het Israelisch-Arabische conflict betreft.
Ik heb eerder uitgebreid onderzoek gedaan naar de berichtgeving in NRC Handelsblad, en stichting WAAR heeft eerder onderzoek gedaan naar de berichtgeving van de NOS.
Ratna Pelle