mei 232017
 

= IMO Blog = 

Met enige verbazing las ik vorige week het nieuws dat het visum van NRC correspondent Derk Walters niet wordt verlengd. In Israel lopen wel meer journalisten rond die eenzijdig en suggestief schrijven over het land, ook uit Israel zelf zoals Amira Hass en Gideon Levy. Waarom dan een buitenlandse journalist eruit zetten, in de zekerheid dat daar natuurlijk weer een hoop negatieve publiciteit om gaat komen?

Het Government Press Office haalt dan ook andere argumenten dan de steevast negatieve en eenzijdige berichtgeving van Walters aan voor het niet verlengen. Zo heeft Walters in december een tijdelijk visum geweigerd. Dat was hem aangeboden nadat Israël besloot NRC niet meer als media-organisatie te zien en daarom besloot Walters’ permanente visum niet te verlengen. Ook had hij zijn verhuizing van Tel Aviv naar Oost Jeruzalem niet doorgegeven, en zou hij geen gehoor hebben gegeven aan verzoeken om uitleg. In maart kwam het GPO, na protest van de NRC tot de conclusie dat het wel om een professionele media organisatie gaat en trok het eerdere verwijt dat de directie en hoofdredacteur niet gescheiden zijn, in. Het GPO was overigens door advocaat Loonstein getipt over het feit dat de hoofdredacteur ook directeur-generaal van de NRC is, aldus de NRC:

Het ging, zo bleek gauw, meer dan om een misverstand. Het was een bewuste poging om NRC te beschadigen. Want uit een brief in het bezit van NRC, blijkt dat de Amsterdamse advocaat H. Loonstein, ook bekend van de lobbyclub Federatief Joods Nederland en bekend criticus van de NRC, op 3 november een brief had geschreven naar de GPO waarbij hij schreef: ‘I can hereby certify and confirm by my signature below that Mr. Peter Vandermeersch…. Is acting als both Editor in Chief and Director General… of NRC Handelsblad’.

De NRC haalt meer voorbeelden van wat zij noemen pesterijen aan:

Ons vermoeden dat het eigenlijk om pesterijen ging werd intussen bevestigd uit een interne nota die per vergissing werd meegestuurd bij een van de mails van de GPO.

‘Hierbij is mijn suggestie voor een antwoord aan verslaggever Derk Walters’, schreef daar directeur Ron Paz aan zijn baas Nitzan Chen. ‘We gaan ze flink laten zweten, we laten alle opties op tafel liggen, inclusief een complete verandering van onze beslissing, en we geven het ministerie van Buitenlandse Zaken ook een beetje inspraak. Wat denk jij? Opmerking: ik maak het hem moeilijk over zijn adres in Tel Aviv, omdat ik weet dat hij naar Oost-Jeruzalem is verhuisd – dat heeft hij op zijn Facebook gepost’. Een onbedoeld meegestuurde passage uit interne correspondentie van de GPO.

Dat klinkt inderdaad niet erg sympathiek en ook niet erg professioneel. De indruk dat men een stok zocht om de hond te slaan wordt nog eens versterkt. De GPO had Walters in een gesprek al eens hun onvrede over zijn artikelen kenbaar gemaakt. Een anonieme schrijver meldt aan het einde van zijn stuk op OpinieZ:

Walters is veelvuldig door GPO verzocht om het principe van ‘hoor en wederhoor’ toe te passen in zijn publicaties. Telkenmale heeft Walters toegezegd in het vervolg gehoor te geven aan dit verzoek. Helaas zonder resultaat. Dergelijke dialogen vinden plaats met de meeste geaccrediteerde nieuwsagentschappen in Israël of waar dan ook ter wereld.

Dat laatste is een nogal vage en lastig te controleren bewering. Ik betwijfel of ‘dergelijke dialogen’ in bijvoorbeeld Nederland plaatsvinden. Hoe terecht in het geval van Walters de kritiek ook is, men laadt zo toch de verdenking op zich moeite te hebben met de persvrijheid. Alle media in Israel krijgen geregeld info van Israelische zijde over de toedracht van zaken. Als men die niet gelooft of op zijn minst die versie ook eerlijk aan de lezer of kijker wil presenteren, wat kan een gesprek dan helpen behalve wanneer er toch een vorm van druk wordt uitgeoefend?

In de rest van het stuk had de anonieme schrijver uitgebreid beargumenteerd waarom het niet verlengen van het visum van Walters niks te maken heeft met zijn eenzijdige en kritische artikelen, want anders zou men dat wel bij meer journalisten hebben gedaan. Dit is inderdaad de eerste keer in vele jaren dat zoiets is gebeurd, ondanks alle beweringen over het beknotten van de persvrijheid. Toch is het moeilijk je aan de indruk te onttrekken dat de eigenlijke reden de inhoud van de artikelen is en niet allerlei formele en juridische zaken.  De redactie van OpinieZ zelf lijkt dat (net als de NRC zelf) ook zo te zien:

Volgens onze informatie is aan de uitwijzing van Walters ruim een jaar onderzoek door GPO, een periode van “verscherpt toezicht”, visumperikelen en vruchteloos overleg met het ministerie van BZ en de NRC-redactie vooraf gegaan.

Men schrijft vervolgens dat ‘hoewel GPO blijkens het eerdergenoemde artikel van Vandermeersch de activistische berichtgeving door Walters niet meer als formele reden opvoert, daarmee het conflict daarmee wel lijkt te zijn begonnen.’ Alle andere media namen de versie van de NRC over, met een korte toevoeging van de visie van het GPO. Zo kopt RTL: “NRC-correspondent moet Israël uit om ‘activisme’ ”, en worden ook direct de door de NRC vermelde ‘pesterijen’ vermeld en zonder meer voor waar aangenomen. Tot slot wordt minister Koenders geciteerd, die zich nogal kritisch uitlaat over de zaak: “Het ministerie heeft de Israëlische autoriteiten meerdere keren aangesproken op deze kwestie, in goed overleg met NRC. Journalisten moeten kunnen schrijven wat ze willen. Persvrijheid is een groot goed. Die boodschap dragen we wereldwijd uit, ook richting Israël.” Trouw is nog eenzijdiger, en noemt de bezwaren van Israel nauwelijks, terwijl Vandermeersch uitgebreid wordt geciteerd. Ook andere media volgen grotendeels de lezing van de NRC.

Hoe gebruikelijk voornoemde gesprekken en ‘verzoeken’ precies zijn weet ik niet, maar het is in dit geval natuurlijk wel heel begrijpelijk. De NRC schrijft bijna voortdurend suggestief en negatief over Israel, en neemt de Palestijnse versie van de zaak als waar aan. Ik heb daar met name afgelopen herfst en winter veelvuldig over geschreven, en een uitgebreide correspondentie gehad met de ombudsman van de NRC. Ik was niet de enige die klaagde; in een stuk in de krant ging hij in op de klachten van mij en enkele anderen. Hoewel hij van mening was dat de krant soms wat duidelijker stelling mag nemen tegen antizionisme en Israels bestaansrecht benadrukken, wees hij vrijwel alle kritiek van de hand. Dat roept vragen op over hoe onafhankelijk zijn positie en oordeel werkelijk is. Hij is en blijft toch een onderdeel van de krant.

De weigering Walters visum te verlengen is zoals gezegd moeilijk los te zien van de inhoudelijke kritiek op zijn werk, hoe hard men dat ook probeert. Zo liet de Israelische ambassadeur in het NIW nog eens weten dat  “deze beslissing niet is genomen vanwege de manier waarop de NRC verslaggeeft, maar vanwege het feit dat Derk Walters wetten en regels heeft overtreden die voor alle journalisten in Israël gelden”. Anders, zo gaat hij verder, was dit al lang geleden gebeurd. En zou het dus ook anderen zijn gebeurd, kun je daaraan toevoegen. Toch lijkt dat dus niet geloofwaardig.

NRC haalt Glenys Sugarman aan, directeur van de Foreign Press Association (FPA) in Israël, die zegt dat het slechts enkele keren is voorgekomen in de laatste 17 jaar dat Israel dreigde een journalist het land uit te zetten. Later in het stuk zegt ze volgens de NRC dat de FPA “onlangs nog twee buitenlandse journalisten, van wie ze de namen niet bekend wil maken, heeft geholpen toen de Government Press Office (GPO), de overheidsdienst die gaat over de media, op het punt stond hun visa niet te verlengen”. Blijkbaar verstaat zij iets anders onder ‘dreigen het land uit te zetten’ en een visum niet verlengen? Of waren die enkele keren in 17 jaar toevallig die twee buitenlandse journalisten? In het eerste geval is de NRC weer eens misleidend bezig, door na de opmerking over enkele keren in 17 jaar gelijk over te stappen op Walters’ zaak, en zo te suggereren dat het om hetzelfde gaat:

Waarom Derk Walters, correspondent van NRC in Israël, per 1 juli moet vertrekken is haar een raadsel. „Ik kan het niet verklaren. Het moet het stellen van een voorbeeld zijn, iets anders kan ik niet bedenken.”

In Trouw geeft Monique van Hoogstraten meer details. Walters had in 2016 in een artikel over Hebron geschreven over hoe Palestijnen het ‘zonder pardon doodschieten van Palestijnse aanslagplegers ervoeren’. Hij schreef o.a.

“De inwoners van Hebron geloven het eenvoudigweg niet meer als de Israëlische autoriteiten zeggen dat ze een Palestijnse messentrekker hebben doodgeschoten. Dat mes, zeggen de Palestijnen dan, is er neergelegd door de Israëliërs.” De GPO noemde dit een ‘schaamteloze en dubbele leugen’ [aldus Trouw]. Ron Paz, directeur buitenlandse pers bij het GPO aan Walters:

“Het betekent dat Israël onschuldige mensen vermoordt, net zoals IS (…) En dat Israël bewijsmateriaal ter plekke verzint. Nog erger is dat als je bedenkt dat Israël en Nederland al decennialang een uitstekende relatie hebben.”

Het incident werd de start van een reeks GPO-mails waarin Walters ‘activistisch’ en ‘antisemitisch’ werd genoemd. De overheidsfunctionarissen volgden en bekritiseerden niet alleen zijn artikelen, maar ook zijn tweets.

Van Hoogstraten vertelt in de NRC dat ze weleens werd benaderd door de PR afdeling van het leger, “met een dwingend verzoek om nog eens naar de kop boven een bericht op de NOS-site te kijken. „Als een Palestijn iemand neersteekt en vervolgens wordt doodgeschoten door militairen, luistert het heel nauw hoe je dat opschrijft”, zegt Van Hoogstraten. „Dat ligt hier extreem gevoelig.”

Dat ligt misschien wel zo extreem gevoelig omdat het zo ontzettend vaak verkeerd wordt opgeschreven, en omdat dat vervolgens verstrekkende consequenties kan hebben voor Israel: woedende demonstraties, BDS acties en initiatieven, aanslagen op Joodse doelen en andere antisemitische incidenten, VN resoluties en veroordelingen. Niet dat ‘de’ media daar alleen voor verantwoordelijk zijn, maar ze spelen wel een rol in de beeldvorming over het conflict en de sfeer in Israel. Daarvan zou men zich meer bewust mogen zijn en rekenschap van mogen geven. Daarom is de kritiek van het GPO ook zo begrijpelijk, al denk ik dus dat hij vaak averechts werkt en slechts de indruk versterkt dat men niet van kritiek is gediend.

Ook deze uitzetting zal vooral tot gevolg hebben dat Israel door steeds meer mensen, ten onrechte uiteraard, in het rijtje repressieve landen zal worden geplaatst waar de vrijheid van meningsuiting steeds verder onder druk staat. Dat is ook precies de manier waarop de NRC dit nieuws heeft geframed en dat grotendeels door andere media is overgenomen. De kans dat een volgende correspondent evenwichtiger zal schrijven lijkt me daarbij miniem. De kans dat andere journalisten uit angst ook in de problemen te komen voorzichtiger gaan schrijven lijkt me ook erg klein. Dat is je eer als journalist te na.

In Trouw lees ik dat de nieuwe directeur van de GPO juist wat soepeler is dan de vorige, die een kort lontje zou hebben gehad. De orders zouden van hogerop zijn gekomen, van Netanyahu die naast premier ook minister van buitenlandse zaken en communicatie is. Dat zou een zeer bedenkelijke ontwikkeling zijn.

Het probleem van de eenzijdige en soms onjuiste berichtgeving over Israel is niet op te lossen door kritische journalisten het land uit te zetten, ook niet een enkele keer. Het enige dat Israel als open democratie kan doen is argumenten geven, de andere kant laten zien, en ook zorgen voor goede, controleerbare en bruikbare informatie. Laten zien waar de informatie van (pro) Palestijnse bronnen ernaast zit en zorgen dat de eigen informatie altijd klopt.

Vervolg: Derk Walters en Israel: de dynamiek van actie en reactie

Ratna Pelle

Share

  2 Responses to “Derk Walters uitwijzen geen goede zet van Israel”

Comments (2)
  1. Walters wordt uitgewezen op technische gronden, niet vanwege zijn Israel-haat al zou dat reden genoeg moeten zijn. Verder heeft Walter valsheid in geschrifte gepleegd, iets waar geen enkele aandacht voor is en maar normaal wordt gevonden. Curieus.

  2. Israel is sometimes clueless when dealing with journalists. After the terrorist attacks of September 11, the Saudis and the Kuwaitis rolled out the red carpet and went on every TV channel to explain how the attacks had nothing to do with their government, and they were peaceful people and taking great steps towards democracy. It was quite professional. Israel could learn from them. They were lying–Israel just has to tell the truth, politely.