– Mediawerkgroep Israël, nieuwsbrief juli-oktober 2013 / 12 –
De dood van Ovadia Yosef , de voormalige Sefardische opperrabijn van Israël, kreeg veel aandacht, zowel in de papieren kranten als op internet. Vreemd genoeg was de aandacht van de NOS beperkt. Naast zijn rol voor de Sefardische gemeenschap en de door hem opgerichte Shas partij werden zijn omstreden en extreme uitspraken over Palestijnen en niet-Joden bijna overal gemeld. Trouw, de Volkskrant en de Telegraaf (ANP) hebben het over zijn oproep tot het ” ‘zonder genade’ vernietigen van Palestijnen” en dat “Palestijnen door God op aarde zijn gezet om Joden te dienen”. Ook in het RD dezelfde uitspraken, maar aan (het verder vrijwel identieke) artikel zijn een paar regels toegevoegd die een wat genuanceerder beeld geven:
Hij gebruikte zijn religieuze gezag om de armlastige gemeenschap van immigranten uit Noord-Afrikaanse en Arabische landen en hun afstammelingen tot een belangrijke macht in de Israëlische politiek te maken. Hij behoorde tot de oprichters van de Shaspartij.
In de Israëlische media lag meer nadruk op de positieve zaken die hij deed, en zijn binnen de orthodoxe gemeenschap soms gematigde ideeën wat betreft religie. Overigens zijn de citaten in bovenstaande links niet helemaal correct weergegeven, en heeft hij gezegd dat niet-Joden (gentiles) er zijn om Joden te dienen, niet Palestijnen (zie ook: hier en hier). Het blijft extreem, maar het is opvallend dat dit zo verkeerd is weergegeven. Overigens blijft ook onvermeld in Nederlandse media dat zowel Israëlische als Amerikaans-Joodse leiders zijn uitspraken veroordeelden en zich ervan distantieerden.
Alleen in kleinere media als het RD werd ook aandacht aan zijn positieve invloed besteed, zoals het feit dat hij het mogelijk maakte voor vrouwen die hun man in een oorlog verloren om te hertrouwen, hij de Ethiopische Joden als Joods erkende zodat zij tot Israël werden toegelaten, en het principe van land voor vrede steunde en religieus onderbouwde. Zijn extreme uitspraken over Palestijnen en niet-Joden stammen overigens allemaal van na 1999 en voornamelijk van zijn wekelijkse diensten die hij voor een kleine kring van aanhangers hield en waar hij in gesprek ging over actuele zaken.
Ook in een achtergrondartikel in de papieren Trouw (8 oktober) is er, naast aardige anekdotes over zijn jeugd en leergierigheid, veel aandacht voor zijn grove uitspraken en grote macht in de Israëlische politiek.
Nadat wordt verteld hoe hij Sharon en Netanyahu beledigde en Obama de les las, vervolgt men: “Hoe dan ook bestonden in zijn wereldbeeld andere volken slechts om het Joodse volk te dienen. En natuurlijk mochten de Palestijnse presidenten van de aardbodem verdwijnen”. Het gaat nogal ver om uitspraken die iemand eenmalig heeft gedaan tot iemands wereldbeeld te verheffen. Daarbij heeft hij een deel van zijn harde uitspraken over Palestijnen later afgezwakt, zijn spijt betuigd en zijn steun voor het vredesproces benadrukt. Noch Trouw, noch andere media melden dit. De papieren Volkskrant heeft een wat zakelijker (en beknopter) stuk n.a.v. zijn overlijden (8 oktober), waarin pas in de laatste alinea zijn harde uitspraken worden vermeld. De toon is afstandelijker: “Niet iedereen zal rouwig zijn om Yosefs dood. De rabbijn stond bekend om zijn scherpe tong en onnodig giftige commentaren. Zijn wekelijkse predikdiensten in de kleine synagoge bij zijn huis leverden de vreemdste uitspraken op.” Waarna enkele voorbeelden volgen.
Tot slot een vergelijking met de berichtgeving over Palestijnse religieuze leiders die felle anti-Joodse uitspraken deden, opriepen tot geweld tegen Israëli’s en de martelarendood verheerlijkten. Zelden worden deze uitspraken gemeld. Yassin, Rantisi en andere Hamas leiders komen vaker in het nieuws vanwege relatief gematigde uitspraken of steun voor een bestand, dan vanwege hun haatdragende uitspraken tegenover Israël. Yosefs uitspraken daarentegen werden soms prominent gemeld. Zo stonden Yosefs uitspraken over Palestijnen indertijd vet gedrukt op de voorpagina van het NRC. Deze dubbele standaard is onacceptabel. Yosefs extreme uitspraken zijn relevante informatie voor de media, laat daar geen twijfel over bestaan. Maar daarbij hadden veroordelingen door andere Joodse/Israëlische leiders, en vooral ook het feit dat hij sommige uitspraken zelf achteraf betreurde, ook gemeld moeten worden, hoeveel of weinig waarde de journalist daar ook aan mag hechten. Evenzeer dient men van Palestijnse leiders zowel de radikale als de gematigdere uitspraken te vermelden. Het is daarbij aan de lezer om te beoordelen wat hij geloofwaardig acht en welke conclusies hij/zij trekt.
Ovadia was voor het principe ‘land voor vrede’, voordat de Palestijnse Arabieren hier misbruik van gingen maken. Toch vermelden de Nederlandse kranten dit niet, past niet in hun straatje. Het ging uitsluitend om het neersabelen van Ovadia, na zijn dood nog wel.