Door Wouter
Er was afgelopen week weer ophef over het ‘anti-islam filmpje’ op YouTube. Naast voortgaande gewelddadige protesten door extremisten in de moslimwereld, ontstond nu ook tumult over de verklaring van Martin Schulz, de voorzitter van het Europees Parlement, die het maken en het verspreiden van een zulke beledigende film veroordeelde.
Het linkse internetplatform Joop.NL sloeg daarbij de plank volkomen mis door de NOS te bekritiseren, die het stukje had weggelaten waarin Schulz ook het geweld veroordeelde. Daar ging het helemaal niet om; het ging erom dat hij niet opkwam voor de vrijheid van meningsuiting, een van de belangrijkste pijlers van de moderne Westerse cultuur.
Met zijn uitspraken suggereerde Schulz nog net niet dat godslastering verboden moet worden (iets dat in Nederland overigens formeel het geval is, maar wat links juist wil afschaffen). Technisch gezien is het filmpje eigenlijk geen godslastering, ik heb geen kwaad woord over Allah erin gehoord, alleen de profeet en de Koran worden erin op de hak genomen, op een behoorlijk smakeloze manier. De Arabische gasten van Schulz spraken nochtans van blasfemie, en stelden dat dit ‘uitgeroeid’ moest worden, dus met grof geweld verboden, zoals dat in Arabische landen de praktijk is. Je vraagt je af of de tolk dit voor Schulz wat afgezwakt heeft, of dat hij gewoon zo laf was om daar niet tegenin te gaan. Nausicaa Marbe veegt terecht de vloer met hem aan.
Ook Obama en Clinton lieten in hun verklaringen na voor de vrijheid van meningsuiting op te komen, maar die spraken tenminste niet namens ons inwoners van de Europese Unie. En omdat de woede en het geweld zich vooral tegen de VS richtten, reken ik het hen ook wel ietsje minder aan.
Het filmpje ‘Innocence of Muslims’, al sinds juli online, bestaat uit een reeks fragmenten uit een langere film (die nog vrijwel niemand heeft gezien); de aaneengeplakte scènes zijn soms nauwelijks te volgen. Het oogt amateuristischer en is vele malen flauwer dan menig ander amateurfilmpje op YouTube. Zonder alle publiciteit die de extremisten eraan gegeven hebben om te kunnen rellen, was het een van de vele onbeduidende YouTube filmpjes gebleven met enkele duizenden views op zijn best ipv. de huidige 13,5 miljoen. Vooral salafisten in het Midden-Oosten hebben het filmpje aangegrepen om hun achterban te mobiliseren, maar in Syrië zou Assad achter de protesten zitten, om de aandacht van het bloedige conflict in zijn land af te leiden.
Naar verluid is de bedenker van de film een in de VS wonende koptische christen die eerder softporno films heeft geproduceerd en wegens fraude is veroordeeld. De acteurs uit de film zouden eveneens zijn opgelicht, daar zij in de waan werden gehouden een avonturenfilm over ‘woestijnstrijders’ te maken, en de beledigingen van Mohammed en de islam er later overeen werden gedubd.
De vrijheid van meningsuiting is een groot goed in het Westen, dus een eventueel verbod van dit filmpje (YouTube heeft tot nu toe geweigerd het te verwijderen) kan alleen op goede gronden door een rechter worden uitgesproken. Het zou bijvoorbeeld als haatzaaiend kunnen worden gekwalificeerd. Terecht wordt opgemerkt dat de vrijheid van meningsuiting nooit bedoeld is om nodeloos groepen in de maatschappij te kwetsen, maar dat is wel een consequentie ervan. Wie bepaalt immers of een als kwetsend ervaren uitlating nodeloos, onacceptabel of functioneel en legitiem is? Christenen hebben zich minstens zo erge uitingen moeten laten welgevallen, nog te zwijgen van niet-religieuze groepen van allerhande pluimage. In de VS konden zelfs porno-uitgevers zich met succes beroepen op de vrijheid van meningsuiting (de geruchtmakende en later verfilmde rechtszaak tegen Larry Flint). Goede smaak is dus zeker geen criterium voor wat toelaatbaar is, en een inhoudelijk gefundeerde boodschap evenmin.
Rest misschien nog de vraag of de vrijheid van meningsuiting moet wijken voor geweld. In extreme gevallen misschien: met een geladen pistool tegen je hoofd kan het raadzamer zijn om te zwijgen, maar dat is dan een zwarte dag voor de democratie en de vrijheid.
Zie ook: De Onschuld van de Moslims en: De Arabische woede over de Mohammed film